Γεωγραφία Ε΄:Σεισμοί-Ηφαίστεια

Στα βάθη της Γης είναι εγκλωβισμένη,όμως,και μια άλλη πανίσχυρη μορφή ενέργειας το μάγμα,μια διάπυρη μάζα πετρωμάτων που βρίσκεται σε διαρκή κίνηση.Το μάγμα παρασύρει με τη δύναμή του τις τεκτονικές πλάκες και προκαλεί τις ηφαιστειακές εκρήξεις.Ο Ήλιος και το μάγμα διαμορφώνουν σιγά σιγά την όψη του πλανήτη.Καμιά φορά τα φαινόμενα αυτά εκδηλώνονται με βίαιο και εντυπωσιακό τρόπο.

Το εξωτερικό περίβλημα της Γης ονομάζεται φλοιός.Σε μερικά μέρη,ο φλοιός έχει πάχος 50 ή 65 χιλιόμετρα.Εάν η Γη είχε το μέγεθος ενός μήλου,ο φλοιός της θα είχε το  ίδιο πάχος με τη φλούδα του μήλου.Οι περισσότεροι σεισμοί σημειώνονται στο φλοιό.   Φλοιός:Το εξωτερικό συμπαγές στρώμα της Γης,που σχηματίζεται από τις πλάκες των ηπείρων και το βυθό των ωκεανών.Το στρώμα αυτό είναι πιο συμπαγές κάτω από την επιφάνεια των ηπείρων και περισσότερο ρευστό κάτω από το βυθό των θαλασσών.

Μανδύας:Είναι το ενδιάμεσο παχύρρευστο στρώμα της Γης που σχηματίζεται από το μάγμα.Πάνω σε αυτό «επιπλέει» ο φλοιός

Πυρήνας:Πυρήνας ονομάζεται το κέντρο κάθε ουράνιου σώματος.Πρόκειται για πυκνή,συμπαγή μάζα που σχηματίζεται πιθανότατα από μέταλλα,όπως ο σίδηρος και το νικέλιο.Η θερμοκρασία του πυρήνα της Γης είναι εξαιρετικά υψηλή και αγγίζει τους 3.000-4.000 κελσίου.

                                   ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ

Συναντάμε ηφαίστεια σε συγκεκριμένα σημεία,κατά μήκος των ρηγμάτων του φλοιού.Τα περισσότερα είναι συγκεντρωμένα σε ένα τόξο που περιβάλλει τον Ειρηνικό Ωκεανό,γύρω από τον οποίο σχηματίζουν τη λεγόμενη «Πύρινη Ζώνη»του Ειρηνικού. 

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΩΝ

Το πύρινο μάγμα του μανδύα που ανεβαίνει με πίεση προς την επιφάνεια,αναζητά διέξοδο μέσα από τα ρήγματα του φλοιού.Δεν κατορθώνει πάντοτε,όμως να ολοκληρώσει την πορεία του.Αν είναι πολύ πυκνό στερεοποιείται και φράζει τη δίοδο,μέχρις ότου τα αέρια που περιέχει κι έχουν εγκλωβιστεί μέσα σε αυτό καταφέρνουν να το κάνουν να εκραγεί.Έτσι γεννιέται ένα ηφαίστειο,που εκτοξεύει λάβα,αέρια,τέφρα και στερεά σωματίδια.Μόλις έρθει σε επαφή με τον αέρα,η λάβα συστέλλεται,πήζει και δημιουργεί έτσι νέα πετρώματα που με τον καιρό σχηματίζουν τις πλαγιές του ηφαιστείου.

Η λάβα:Έτσι ονομάζεται το διάπυρο μάγμα που ξεχειλίζει από τα τοιχώματα του ηφαιστείου.Αν η λάβα είναι υπερβολικά ρευστή,οπότε ονομάζεται σχοινόμορφη,εκτοξεύεται σε μεγάλη απόσταση και όταν ψύχεται σχηματίζει εξαγωνικά πρίσματα

Το ηφαιστειακό τόξο της Ελλάδας

 ΣΕΙΣΜΟΙ

Το έδαφος στηρίζεται πάνω σε πελώριες πλάκες πέτρωματων, πάχους έως και 100 χιλιομέτρων,που εφαρμόζουν η μία στην άλλη σαν τα κομμάτια ενός παζλ.Αυτές επιπλέουν πάνω στο μάγμα του μανδύα της Γης.Οι κινήσεις τους,αργές και αδιάκοπες,κάνουν τις ηπείρους να απομακρύνονται ή να πλησιάζουν καθώς και τον πυθμένα των ωκεανών να διευρύνεται.Όταν στα βάθη της Γης οι πλάκες αυτές συγκρούονται,η ενέργεια της πρόσκρουσης προκαλεί πανίσχυρες παλμικές κινήσεις,τα σεισμικά κύματα,που ξεκινούν από ένα συγκεκριμένο εστιακό βάθος,μεταδίδονται από μόριο σε μόριο και φτάνουν μέχρι και την επιφάνεια του εδάφους,στο σημείο που ονομάζεται επίκεντρο.Η Γη τότε πλήττεται από ισχυρές δονήσεις,τους σεισμούς.

   

Σεισμικά κύματα:Προκαλούνται από την ενέργεια που εκλύεται στο εστιακό βάθος,όπου γίνεται η πρόσκρουση των πλακών.Ποικίλλουν και μεταδίδονται προς όλες τις κατευθύνσεις.Η κίνηση των πιο αργών από αυτά μοιάζει με την ελεύθερη ταλάντωση ενός σκοινιού.Φτάνουν στην επιφάνεια,σχηματίζοντας ομόκεντρους κύκλους με το επίκεντρο  του σεισμού.

  

Πώς   ένας σεισμός:Οι δυνάμεις που προκαλούν τη σύγκλιση των ηπείρων κάμπτουν και παραμορφώνουν τις τεκτονικές πλάκες.Όταν οι δυνάμεις αυτές είναι ιδιαίτερα ισχυρές,τα πετρώματα μετατοπίζονται βίαια και «σπάζουν».Εκλύεται τότε τεράστια ποσότητα ενέργειας,που εκδηλώνεται με τη μορφή ασθενών ή πιο έντονων σεισμών.

  

Ορογένεση

Η Εστία του σεισμού

 Σεισμός με επίκεντρο στη θάλασσα: Πρόκειται για απότομη μετατόπιση των πετρωμάτων στο βυθό της θάλασσας, που μεταδίδεται μέσα στο νερό. Η ενέργεια που εκλύεται δημιουργεί τεράστια παλιρροϊκά κύματα,που αγγίζουν τα 20 ή ακόμα και τα 30 μέτρα ύψος. Τα κύματα φτάνουν στην ακτή, παρασύροντας τα πάντα στο πέρασμά τους. Το φαινόμενο αυτό είναι ισχυρό στην Ιαπωνία και ονομάζεται τσουνάμι.

ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ

Δύο σεισμοί που εκδηλώνονται με την ίδια σφοδρότατη είναι πιθανό να προκαλέσουν διαφορετικές ζημιές, ανάλογα με τον τύπο του υπεδάφους και τα κτίρια που θα πληγούν. Το μέγεθος του σεισμού υπολογίζεται βάσει μιας δωδεκάβαθμης κλίμακας, τη γνωστή κλίμακα Ρίχτερ.

Μέτρια δόνηση(4 βαθμών)Αιωρούνται οι πολυέλαιοι.

Ισχυρή δόνηση(6 βαθμών)Τα έπιπλα κινούνται παλινδρομικά και τα  αντικείμενα πέφτουν.

Καταστροφική δόνηση(11 βαθμών)Ανοίγουν τεράστια ρήγματα στο έδαφος.