Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013

Ήθη και Έθιμα των Χριστουγέννων

Ήθη και Έθιμα

Καλικάντζαροι
Λέγανε οι γιαγιάδες τα παλιά χρόνια στα εγγόνια τους για να κάθονται ήσυχα ότι κάθε νύχτα του Δωδεκαημέρου  στους δρόμους του χωριού και στα χαλάσματα κυκλοφορούσαν καλικάντζαροι.
Τι ήταν αυτοί οι καλικάτζαροι ;
Όπως λοιπόν έλεγαν οι παλιές  γιαγιάδες, ήταν αερικά, ξωτικά. Τους φαντάζονταν σαν κάτι μαυριδερά, ψηλά και κοκαλιάρικα κακάσχημα όντα, κάτι μεταξύ ζώου και ανθρώπου που συνέχεια, όλη την ώρα, χοροπηδούσαν γκρινιάζοντας, φωνάζοντας και τραγουδώντας.
   Όλο το χρόνο βρίσκονταν κάτω από τη γη, στον κάτω κόσμο. Για αυτό λοιπόν, άλλοι με πριόνια, άλλοι με τσεκούρια κι άλλοι με μπαλτάδες έβαζαν όλη τη δύναμή τους να κόψουν τους στύλους, που πάνω  σε αυτούς  στηριζόταν η γη και να την κάνουν να βουλιάξει. Όταν  έφτανε το βράδυ της  παραμονής Χριστουγέννων, από φόβο μη βουλιάξει η γη και τους πλακώσει, έφευγαν κι ανέβαιναν στον πάνω κόσμο, στη γη, για να τυραννήσουν τους ανθρώπους που θα έβρισκαν μπροστά τους.
   Έτσι λοιπόν οι καλικάντζαροι το Δωδεκαήμερο γύριζαν στους δρόμους, ανέβαιναν στα κεραμίδια καμιά φορά , όπως λέγανε, έμπαιναν από την καμινάδα του τζακιού σε σπίτια που δεν τα είχαν θυμιατίσει οι νοικοκυραίοι τους.
  Για αυτό για καλό και για κακό, εκείνες τις μέρες φροντίζανε να φράζουν τις τρύπες των τζακιών με πανιά. Ακόμα καίγανε λιβάνι σε θυμιατό κοντά στο τζάκι, γιατί οι καλικάντζαροι δεν άντεχαν αυτή τη μυρωδιά.  

Το Χριστόψωμο
Το « ψωμί  του Χριστού » το έφτιαχνε την παραμονή των Χριστουγέννων, η νοικοκυρά με ιδιαίτερη ευλάβεια και με ειδική μαγιά. Απαραίτητος επάνω, χαραγμένος ο σταυρός. Γύρω –γύρω διάφορα διακοσμητικά σκαλιστά στο ζυμάρι  ή πρόσθετα στολίδια. Αυτά τόνιζαν το σκοπό του χριστόψωμου και εξέφραζαν τις διάφορες πεποιθήσεις των πιστών.
  Την ημέρα του Χριστού, ο νοικοκύρης έπαιρνε το χριστόψωμο, το σταύρωνε , το έκοβε και το μοίραζε σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονταν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. 


Τα κάλαντα
   Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική λέξη «calenda» που σημαίνει αρχή του μήνα.
   Η ιστορία τους συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Έχουν βρεθεί αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα (Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα).
  Τα παιδιά της εποχής εκείνης κρατούσαν ομοίωμα καραβιού που παρίστανε τον ερχομό του Θεού Διόνυσου. Άλλοτε κρατούσαν κλαδί ελιάς ή δάφνης στο οποίο κρεμούσαν κόκκινες και άσπρες κλωστές.
    Στις κλωστές έδεναν τις προσφορές των νοικοκύρηδων. Το τραγούδι της Ειρεσιώνης  της εποχής του Ομήρου, συναντάμε σήμερα με μικρές παραλλαγές στα κάλαντα της Θράκης :
«Στο σπίτι ετούτο που ήρθαμε του πλούσιο νοικοκύρη ν’  ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη και να γεμίσουν τα σταμνιά μέλι ,κρασί και λάδι κι η σκάφη του ζυμώματος με φουσκωτό ζυμάρι».
 Από τον 13ο αιώνα και μετά απέκτησαν σημασία και διαδόθηκαν τα κάλαντα . Σε κάθε περιοχή της Ελλάδας οι άνθρωποι γιορτάζουν τα Χριστούγεννα διατηρώντας τις ιδιαίτερες παραδόσεις του κάθε τόπου .Κάποια από αυτά είναι :  της Μακεδονίας: «Το Χρυστόξυλο», « οι Φωτιές»
   της Θράκης: «Τα Σούρβα» των Επτανήσων, της Πελοποννήσου και της Κρήτης: «Οι κολόνιες»
          

Κάλαντα Δωδεκανήσου



Κάλαντα Κυκλάδων




Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα Σμύρνης
Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας,
Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη,
εν τω σπηλαίω τίκτεται εν φάτνη των αλόγων.
Κερά ψηλή, κερά λιγνή, κερά καμαροφρύδα,
κεράμ' όταν στολίζεσαι να πας στην εκκλησία,
έχεις και κόρην έμορφη που δεν έχει ιστορία.
Μηδέ στην πόλη βρίσκεσαι μηδέ στην Καισαρεία,
έχεις και γιον στα γράμματα, υγιόν και στο ψαλτήρι,
να τον 'ξιώσει ο Θεός να βάλει πετραχήλι.



Τα 5+1 πράγματα που δεν ξέρουμε για τα Χριστούγεννα

Μπορεί τα Χριστούγεννα να είναι μία από τις αγαπημένες γιορτές μας, ωστόσο υπάρχουν αρκετά πράγματα -συγκεκριμένα 6- που πολλοί από εμάς δεν τα γνωρίζουν για τη συγκεκριμένη γιορτή.
Όπως για παράδειγμα ισχύει ότι ο Χριστός γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου;Γιορτάζονταν πάντοτε τα Χριστούγεννα αυτή την ημερομηνία; Πόσοι ήταν οι Μάγοι και που φυλάσσονται σήμερα τα δώρα τους; Τι ήταν το άστρο της Βηθλεέμ; Διαβάστε τις απαντήσεις.

1. Πότε γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα;

Κάθε χρόνο γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα..Μια σταθερή γιορτή για τη γέννηση του Χριστού που πέφτει στις 25 Δεκεμβρίου..Μα ήταν πάντα έτσι;

Τα Ευαγγέλια (ένα για την ακρίβεια) μας ενημερώνουν για τη γέννηση του Χριστού αλλά φυσικά δεν μας παρέχουν καμία συγκεκριμένη ημερομηνία. Επιπλέον ο Ιησούς ζητούσε από τους μαθητές τους να εορτάζουν την ανάμνηση του θανάτου του.(Λουκ 22:19, 20)

Αυτό μπορεί να οφείλεται στην Εβραϊκή παράδοση, καθώς οι Εβραίοι της εποχής δεν γιόρταζαν γενέθλια,διότι ήταν ταυτισμένα με τις παγανιστικές εορτές των Ρωμαίων. Η ανάπτυξη του εορτασμού των Χριστουγέννων έγινε μετά το τέλος των διωγμών των Χριστιανών περί τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Οι πρώτοι Χριστιανοί συνήθιζαν να γιορτάζουν τα Χριστούγεννα μαζί με την Βάπτιση του Ιησού στις 6 Ιανουαρίου, τα περίφημα «Θεοφάνια».

Η απόφαση να μεταφερθεί ο εορτασμός των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου έγινε για να επικαλείψει την μεγάλη παγανιστική εορτή των Ρωμαίων, που ήταν αφιερωμένη στον «ανίκητο Ήλιο». (Dies Invictis Solis)

Επίσης μεγάλες εορτές ήταν τα Saturnalia (προς τιμήν του Κρόνου) και τα Broumalia. Η εορτές αυτές είχαν περίοπτη θέση στο Ρωμαικό ημερολόγιο αφού σηματοδοτούσαν το τέλος του χειμερινού ηλιοστάσιου.

Η 21η Δεκεμβρίου είναι η μικρότερη μέρα του χρόνου ενώ για τις τρεις επόμενες μέρες ο Ήλιος φαίνεται στάσιμος. Την 25η Δεκεμβρίου οι μέρες αρχίζουν και πάλι να δυναμώνουν, σηματοδοτώντας τη νίκη του φωτός έναντι του σκότους. Έτσι η εορτή των Χριστουγέννων τοποθετήθηκε και συμβολικά αλλά και πολιτικά: σηματοδοτούσε την νίκη των Χριστιανών επί των ειδωλολατρών. Ο Ήλιος της Δικαιοσύνης είναι λοιπόν ο Ιησούς που είναι «το φώς του κόσμου» (Ιωαν 8:12) και όχι ο παγανιστικός θεός Ήλιος των Ρωμαίων.

2. Πόσοι ήταν οι Μάγοι;

Όλοι ξέρουμε τον Βαλτάσαρ, τον Μελχιορ και τον Γκασπάρ, τους Μάγους εξ Ανατολών που ήρθαν να επισκεφθούν το Θείο Βρέφος. Αυτό δεν είναι απόλυτα σωστό. Τα Ευαγγέλια ΔΕΝ αναφέρουν πόσοι και ποιοί Μάγοι επισκέφθηκαν τον Ιησού, αλλά αναφέρονται σε αριθμό δώρων! Τα ονόματα των μάγων μας είναι γνωστά από απόκρυφα Ευαγγέλια. Σύμφωνα με την παράδοση, οι Μάγοι ήταν Πέρσες, καθώς η Περσία ήταν η μόνη χώρα που συνόρευε με τη Ρωμαική Αυτοκρατορία όπου οι Μάγοι θεωρούντο σημαντικοί επιστήμονες.

3.Τι ήταν το άστρο της Βηθλεέμ;

Πολλοί μελετητές έχουν προσπαθήσει να «αποκρυπτογραφήσουν» το περίφημο Άστρο της Βηθλεέμ. Με βάση αστρονομικές παρατηρήσεις, το «άστρο» δεν ήταν παρά μια σύνοδος Δία-Κρόνου ή Δία-Αφροδίτης. Το άστρο δεν ήταν στην Ανατολή όπως λανθασμένα πιστέυουν κάποιοι. Τα Ευαγγέλια αναφέρουν οτι είδαν το άστρο «εν τη ανατολή» δηλαδή στην ανατολή του, πράγμα που σημαίνει ότι το αστέρι ήταν ψηλά στον Ουρανό όλη τη νύχτα. Ανέτειλε όπως ο ήλιος και στάθηκε όπως ο ήλιος. Αυτό είναι μια από τις πέντε κύριες αστρολογικές θέσεις των Βαβυλωνίων, όταν θεωρήθηκε ότι έτσι συνέβαινε για να έχει ένα ουράνιο σώμα τη μέγιστη επιρροή του στα παγκόσμια γεγονότα.

Σε κάθε περίπτωση, είτε το 7 π.Χ είτε το 2 π.Χ οπότε έγιναν οι σύνοδοι Δία-Κρόνου ή Δία-Αφροδίτης έγιναν δύο θαυμαστά γεγονότα που μπορεί να θεωρήθηκαν σημεία για τους αστρονόμους.

Στην περίπτωση Δία-Κρόνου, βλέπουμε ότι ο Δίας και ο Κρόνος ήρθαν σε στενή επαφή στον Ουρανό τρεις φορές. Στις 27 Μαΐου του 7 π.Χ., σταμάτησαν απέχοντας απόσταση μία μοίρα και δύο μήνες αργότερα ήταν σε απόσταση 3 μοιρών.
Ακολούθως έκαναν σύνοδο δύο περισσότερες φορές, απέχοντας 1 μοίρα στις 6 Οκτωβρίου και στις 1 Δεκεμβρίου του 7 π.Χ. προτού να απομακρυνθούν οριστικά ο ένας από τον άλλον. Ήταν αυτό που οι αστρονόμοι καλούν τριπλή σύνοδος. Ένα αστρονομικό γεγονός που συμβαίνει κάθε 20 χρόνια, έγινε τρεις φορές σε λίγους μήνες. Μάλιστα στις 25 Φεβρουαρίου ο Άρης συμμετείχε στη σύνοδο, σχηματίζοντας ένα ισοσκελές τρίγωνο με τον Δία και τον Κρόνο!

Στην περίπτωση Δία-Αφροδίτης που έγινε το 2π.Χ έγινε κάτι πραγματικά περίεργο! Ο Δίας φάνηκε να περνά μπροστά από την Αφροδίτη, να σταματά και να κινείται ανάδρομα παιρνόντας δεύτερη φορά από την Αφροδίτη και τελικά να ξαναβρίσκει την κανονική του πορεία και να ’’προσπερνά’’ την Αφροδίτη για τρίτη φορά!

4. Τελικά πότε γεννήθηκε ο Χριστός;

Με βάση τους παραπάνω αστρονομικούς υπολογισμούς και τα ιστορικά δεδομένα μπορούμε να υπολογίσουμε την ημερομηνία γέννησης του Χριστού. Εάν γεννήθηκε το 7 π.Χ., όπως πολλοί θεωρούν σωστό, και εάν η θεωρία συνόδου είναι σωστή τότε αυτό δείχνει τη Γέννηση του Ιησού τον Αύγουστο ή το Σεπτέμβριο.

Δεν έχουμε κανέναν τρόπο να είμαστε βέβαιοι για την ακριβή ημέρα αλλά θα μπορούσαμε να πάρουμε την ημέρα κατά την οποία ο Δίας και ο Κρόνος όταν ήταν στον ουρανό όλη η νύχτα, την Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου του 7 π.Χ.

Η ημερομηνία αυτή αντιστοιχεί στον εβραϊκό μήνα Τισρί, ο οποίος τοποθετείται από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως στις αρχές του Οκτωβρίου- θυμίζουμε οτι το Εβραικό Ημερολόγιο είναι ΣΕΛΗΝΙΑΚΟ. Σύμφωνα με τις Γραφές ο Ζαχαρίας, πατέρας του Ιωάννη του Πρόδρομου, ήταν ιερέας και συνάντησε τον αρχάγγελο Γαβριήλ τις ημέρες της εφημερίας του στον Ναό. Αυτό συνέβη τον μήνα Ταμμούζ (Ιούνιο-Ιούλιο). Μετά την υπηρεσία του, η στείρα γυναίκα του, η Ελισάβετ, συνέλαβε – όπως προανήγγειλε ο αρχάγγελος – τον Ιωάννη τον Πρόδρομο.

Όταν η Ελισάβετ βρισκόταν στον έκτο μήνα κυήσεως, πιθανώς τον μήνα Τεμπέθ (Δεκέμβριος-Ιανουάριος), ο αρχάγγελος Γαβριήλ ανήγγειλε και στην Παρθένο Μαρία ότι πρόκειται να γίνει μητέρα του Υιού του Θεού. Έτσι η γέννηση 9 μήνες αργότερα, τοποθετείται στον μηνά Τισρί, δηλαδή τον Σεπτέμβριο, που ίσως είναι ο μήνας γέννησης του Χριστού.

5. Τι αντιπροσωπεύουν τα δώρα;

Σύμφωνα με την παράδοση, χρυσός, σμύρνα και λιβάνι προσφέρθηκαν από τους Μάγους. Ο χρυσός ήταν δώρο που προσφέροταν σε Βασιλείς και συμβολίζει τη Βασιλεία των Ουρανών. Το λιβάνι, χρησιμοποιείτο σε θρησκευτικές τελετές και συμβολίζει τον Ιησού ώς Ιερέα. Τέλος τα σμύρνα χρησίμευαν στην παραγωγή αρωμάτων και στην περιποίηση των νεκρών. Συμβολίζει την αθανασία του Χριστού. Παρόλα αυτά, το πιο εντυπωσιακό είναι ότι και τα τρία δώρα δεν χάνουν ΠΟΤΕ τις φυσικές τους ιδιότητες παρά το πέρασμα του χρόνου. Σμύρνα, χρυσός και λιβάνι παραμένουν τα ίδια ακριβώς όπως και οι ιδιότητες του Χριστού τις οποίες συμβολίζουν!

6. Τα Δώρα των Μάγων βρίσκονται στην...Ελλάδα

Δεν αστειευόμαστε! Σύμφωνα με την παράδοση, η Παρθένος Μαρία τα παρέδωσε στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων όπου και φυλάσσονταν μέχρι το 400 μ.Χ. Τότε ο Αυτοκράτορας Αρκάδιος τα μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Όταν η πόλη κυριεύθηκε από τους Σταυροφόρους το 1204, τα Δώρα μεταφέρθηκαν στην Νικομήδεια (Ιζνίκ). Με την ανακατάληψη της Πόλης τα Δώρα επέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη μέχρι την Άλωση. Το 1453 με την Άλωση της Πόλης στους Οθωμανούς, η μητριά του Μωάμεθ του Πορθητή, Σέρβα στην καταγωγή και Χριστιανή, τα μετέφερε στο Άγιον Όρος για να τα προστατεύσει.

Όταν το πλοιάριο έφτασε στο λιμάνι του Αγίου Όρους, η Μάρω συνάντησε ως εκ θαύματος την Παναγία η οποία της είπε να μην προχωρήσει διότι υπήρχε Άβατο στο Άγιο Όρος και δεν έπρεπε να το παραβιάσει. Έτσι τα άφησε να τα παραλάβουν οι μοναχοί.

Σήμερα, τα Δώρα των Μάγων βρίσκονται στην Μονή Αγ. Παύλου στο Άγιο Όρος. Τα Δώρα αποτελούνται από 28 πλακίδια χρυσού και 60 μπάλλες σμύρνων και λιβανιού


Πηγή:iefimerida.gr

Σάββατο 21 Δεκεμβρίου 2013

Ιστορία E΄, Ενότητα 4, Κεφάλαιο 20 Η φύλαξη των ανατολικών συνόρων και οι Ακρίτες

Ιστορία E΄, Ενότητα 4, Κεφάλαιο 20
Η φύλαξη των ανατολικών συνόρων και οι Ακρίτες


1.Γιατί τα ανατολικά σύνορα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας είχαν προβλήματα στη φύλαξή τους;
2.Πώς αντιμετώπιζαν το πρόβλημα των ανατολικών συνόρων οι Βυζαντινοί;
3.Ποια ήταν η αποστολή των Ακριτών; Τι έκαναν σε περιόδους ειρήνης;
4.Τι ήταν τα ακριτικά τραγούδια;

5.Γράψε ό,τι γνωρίζεις για τη ζωή και το θάνατο του Διγενή Ακρίτα.






Εκτυπώστε το φύλλο εργασίας


Παρουσίαση από το Γ.Σουδία

                             








 Η φύλαξη των ανατολικών συνόρων & οι Ακρίτες



κλικ



κλικ



Ο Διγενής κι ο Χάροντας

Ο Διγενής κι ο Χάροντας (Παλαμάς Κωστής)

 Καβάλα πάει ο Χάροντας τον Διγενή στον Άδη,

 κι άλλους μαζί... Κλαίει δέρνεται τ' ανθρώπινο κοπάδι.

 Και τους κρατεί στου αλόγου του δεμένους τα καπούλια,
της λεβεντιάς τον άνεμο, της ομορφιάς την πούλια. Και σα να μην τον πάτησε του Χάρου το ποδάρι
                                           ο Ακρίτας μόνο ατάραχα κοιτάει τον καβαλάρη


                          «Ο Ακρίτας είμαι, Χάροντα δεν περνώ με τα χρόνια.

                                Μ' άγγιξες και δε μ' ένοιωσες στα μαρμαρένια αλώνια;

                 Εγώ είμαι η ακατάλυτη ψυχή των Σαλαμίνων,
                   στην Εφτάλοφην έφερα το σπαθί των Ελλήνων.
                 Δε χάνομαι στα Τάρταρα, μονάχα ξαποσταίνω,
                στη ζωή ξαναφαίνομαι και λαούς ανασταίνω!».



Ο Διγενής (Ελευθερία Αρβανιτάκη)







Κυριακή 15 Δεκεμβρίου 2013

Ιστορία Ε΄:Ακρίτες και ακριτικά τραγούδια


Ακρίτες αποκαλούνταν από τους Βυζαντινούς οι φύλακες των συνόρων, που την εποχή εκείνη τα ονόμαζαν «άκρες». Οι ακρίτες αντικατέστησαν τους milites limitaneos των αυτοκρατορικών χρόνων της Ρώμης, τους οποίους οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες είχαν εγκαταστήσει μονίμως για να προφυλάξουν τη χώρα από αιφνιδιασμούς και επιδρομές των βαρβάρων.
Στους ακρίτες δωρίζονταν κτήματα για να τα καλλιεργούν και απαλλάσσονταν από τους φόρους, με μόνη υποχρέωση να φυλάσσουν τα σύνορα από τις επιδρομές των Αράβων και των απελατών (μεσαιωνικοί κλέφτες). Ήταν δηλαδή ένα είδος μόνιμων μισθοφόρων φρουρών και στρατιωτών.




Το «Έπος του Διγενή Ακρίτη»





Το έμμετρο αφήγημα του Διγενή Ακρίτη είναι το παλαιότερο λογοτεχνικό γραπτό μνημείο της δημώδους ελληνικής μεσαιωνικής γλώσσας, το οποίο έχει θεωρηθεί ως το έργο που σηματοδοτεί την αρχή της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Εξιστορεί την καταγωγή του Διγενή, τα παιδικά του χρόνια, τα ηρωικά κατορθώματά του και τον θάνατό του.

Υπόθεση του έργου
Το έργο ξεκινά με την αφήγηση της ιστορίας των γονέων του Διγενή: πατέρας του ήταν ο εμίρης της Συρίας Μουσούρ, ο οποίος σε μια επιδρομή σε βυζαντινά εδάφη άρπαξε την μοναχοκόρη ενός βυζαντινού στρατηγού. Τα πέντε αδέρφια της κοπέλας συνάντησαν τον εμίρη για να ζητήσουν πίσω την αδερφή τους και, επειδή εκείνος αρνήθηκε να την δώσει, ο μικρότερος από αυτούς μονομάχησε μαζί του και τον νίκησε. Ο εμίρης όμως αρνήθηκε να επιστρέψει την κοπέλα. Την παντρεύτηκε, βαφτίστηκε χριστιανός και εγκαταστάθηκε στο βυζαντινό έδαφος· όταν η μητέρα του τον κάλεσε οργισμένη να επιστρέψει στην πατρίδα του εκείνος την επισκέφτηκε και έπεισε εκείνη και την οικογένειά του να ασπαστούν τον χριστιανισμό. Ένα χρόνο μετά τον γάμο γεννήθηκε ο γιος του ζευγαριού, Βασίλειος.
Ο Βασίλειος είχε δείξει από τα παιδικά του χρόνια τις εξαιρετικές ικανότητες και επιδόσεις του σε ασχολίες όπως το κυνήγι: σε ηλικία 12 ετών έπνιξε δύο αρκούδες και σκότωσε ένα λιοντάρι. Όταν ερωτεύτηκε την κόρη ενός στρατηγού, την έκλεψε με την θέλησή της, επειδή οι γονείς της δεν έδιναν την συγκατάθεσή τους, και ο πατέρας της κοπέλας επέτρεψε τον γάμο μόνο αφού ο Διγενής σκότωσε τους πολεμιστές που έστειλε ο στρατηγός για να τον κυνηγήσουν. Η συνέχεια του κειμένου αφηγείται τα κατορθώματα του Διγενή που τον έκαναν διάσημο και για τα οποία του απένειμε τιμές ο βυζαντινός αυτοκράτορας. Το μεγαλύτερο τμήμα καταλαμβάνεται από την αφήγηση -σε πρώτο πρόσωπο- των μαχών του Διγενή απέναντι σε έναν δράκο και ένα λιοντάρι που απειλούσε την γυναίκα του και εναντίων των απελατών και της αμαζόνας Μαξιμώς που ήθελαν να την κλέψουν.  Μετά την δόξα που απέκτησε ο Διγενής αποσύρθηκε σε έναν μεγάλο πύργο που έχτισε στις όχθες του Ευφράτη, όπου και πέθανε σε νεαρή ηλικία, από ασθένεια. Αμέσως μετά τον θάνατό του πέθανε και η γυναίκα του από την θλίψη.

Χειρόγραφα
Το έργο σώζεται σε έξι χειρόγραφες παραλλαγές:
1.το χειρόγραφο του Εσκοριάλ (βρέθηκε στην βιβλιοθήκη Εσκοριάλ της Μαδρίτης και αποτελείται από 1867 στίχους)
2.της Τραπεζούντας (βρέθηκε στην μονή Σουμελά του Πόντου και αποτελείται από 3182 στίχους)
3.το χειρόγραφο Άνδρου-Αθηνών (χειρόγραφο Εθνικής Βιβλιοθήκης 1074), με 4778 στίχους
4.της Κρυπτοφέρρης (από την μονή της Grottaferrata στην Ιταλία, με 3709 στίχους
5.της Οξφόρδης, που είναι ομοιοκατάληκτη διασκευή του 1670 από τον ιερομόναχο Ιγνάτιο Πετρίτση
6.της Άνδρου (τώρα Θεσσαλονίκης αρ. 2) που είναι πεζή διασκευή από την χρονιά 1632.



Ο Διγενής


Ο Διγενής ψυχομαχεί
κι η γης τόνε τρομάζει

κι η πλάκα τον ανατριχιά

πως θα τόνε σκεπάσει

γιατί από 'κειά που κοίτεται

λόγια 'ντρειωμένου λέει:



Νάχεν η γης πατήματα

κι ο ουρανός κερκέλια 

να πάτουν τα πατήματα

να 'πιανα τα κερκέλια
ν' ανέβαινα στον ουρανό,
να διπλωθώ να κάτσω
να δώσω σείσμα τ' ουρανού.

Ο Διγενής (Ν.Ξυλούρης)




Ο Διγενής κι ο Χάροντας

Ο Διγενής κι ο Χάροντας (Παλαμάς Κωστής)

Καβάλα πάει ο Χάροντας τον Διγενή στον Άδη,

 κι άλλους μαζί... Κλαίει δέρνεται τ' ανθρώπινο κοπάδι.

 Και τους κρατεί στου αλόγου του δεμένους τα καπούλια,
                            της λεβεντιάς τον άνεμο, της ομορφιάς την πούλια.
                   Και σα να μην τον πάτησε του Χάρου το ποδάρι
                    ο Ακρίτας μόνο ατάραχα κοιτάει τον καβαλάρη
                          «Ο Ακρίτας είμαι, Χάροντα δεν περνώ με τα χρόνια.
                                Μ' άγγιξες και δε μ' ένοιωσες στα μαρμαρένια αλώνια;
                 Εγώ είμαι η ακατάλυτη ψυχή των Σαλαμίνων,
                   στην Εφτάλοφην έφερα το σπαθί των Ελλήνων.
                 Δε χάνομαι στα Τάρταρα, μονάχα ξαποσταίνω,
                στη ζωή ξαναφαίνομαι και λαούς ανασταίνω!».


Ο Διγενής (Ελευθερία Αρβανιτάκη)




Το Μικρό Βλαχόπουλο
(οι εικόνες είναι του Δ.Σκουρτέλη)
http://dimitris-a-skourtelis.blogspot.gr/

Ο Κωνσταντίνος ό μικρός κι ο Αλέξης ό αντρειωμένος,
και το μικρό Βλαχόπουλο, ο καστροπολεμίτης,
αντάμα τρών' και πίνουνε και γλυκοκοβεντιάζουν,
κι αντάμα έχουν τούς μαύρους των στον πλάτανο δεμένους.

Του Κώστα τρώει τα σίδερα, τ' Αλέξη τα λιθάρια,
και του μικρού Βλαχόπουλου τα δέντρα ξεριζώνει.
Κι εκεί που τρώγαν κι έπιναν και πού χαροκοπούσαν,
πουλάκι πήγε κι έκατσε δεξιά μεριά στην τάβλα.
Δεν κελαηδούσε σαν πουλί, δεν έλεε σαν αηδόνι,
μόν' ελαλούσε κι έλεγεν ανθρωπινή κουβέντα:
«Εσείς τρώτε και πίνετε και λιανοτραγουδάτε,
και πίσω σας κουρσεύουνε Σαρακηνοί κουρσάροι.
Πήραν τ' Αλέξη τα παιδιά, του Κώστα τη γυναίκα,
και του μικρού Βλαχόπουλου την αρραβωνιασμένη».

Ώστε να στρώσει ο Κωνσταντής και να σελώσει ο Αλέξης,
εβρέθει το Βλαχόπουλο στο μαύρο καβαλάρης.
«Για σύρε συ, Βλαχόπουλο, στη βίγλα να βιγλίσεις!
Αν είν' πενήντα κι εκατό, χύσου μακέλεψέ τους,
κι αν είναι περισσότεροι, γύρισε μίλησέ μας».
Επήγε το Βλαχόπουλο στη βίγλα να βιγλίσει.
Βλέπει Τουρκιά Σαρακηνούς κι Αράπηδες κουρσάρους:
οι κάμποι επρασινίζαμε, τα πλάγια κοκκίνιζαν.
Άρχισε  να τους διαμετράει, διαμετρημούς δεν είχαν.
Να πάει πίσω ντρέπεται, να πάει εμπρός φοβάται
Σκύβει, φιλεί το μαύρο του, στέκει και τον ρωτάει:

«Δύνεσαι, μαύρε μ', δύνεσαι στο γαίμα για να πλέξεις;
«Δύνομαι, αφέντη, δύνομαι στο γαίμα για να πλέξω,
κι όσους θα κόψει το σπαθί, τόσους θε  να πατήσω.
Μόν' δέσε το κεφάλι σου μ' ένα χρυσό μαντίλι,
μην τύχει λάκκος και ριχτώ και πέσεις απ' τη ζάλη».
«Σαΐτες μου άλεξαντρινές, καμιά να μη λυγίσει,
και συ, σπαθί μου διμισκί, να μην αποστομώσεις.
Βόηθα μ', ευχή της μάνας μου και του γονιού μου βλόγια,
ευχή του πρώτου μ' αδερφού, ευχή και του στέρνου μου.
Μαύρε μου, άιντε να ' μπούμε, κι όπου ό Θεός τα βγάλει!»

Στα έμπα του μπήκε σαν αετός, στα ξέβγα σαν πετρίτης·
στα έμπα του χίλιους έκοψε, στα ξέβγα δυο χιλιάδες,
και στο καλό το γύρισμα κανένα δεν αφήνει.
Πήρε τ' Αλέξη τα παιδιά, του Κώστα τη γυναίκα,
και το μικρό Βλαχόπουλο την αρραβωνιασμένη.
Προσγονατίζει ο μαύρος του και πίσω τους τούς παίρνει.

Στο δρόμο οπού πήγαινε, σέρνει φωνή περίσσα:
«Που είσαι, αδελφέ μου Κωσταντά κι Αλέξη αντρειωμένε;
Αν είστε εμπρός μου φύγετε, κι οπίσω μου κρυφτείτε,
Τι θόλωσαν τα μάτια μου, μπροστά μου δε σας βλέπω,
και το σπαθί μου ράγισε κόβοντας τα κεφάλια,
κι ο μαύρος λιγοκάρδισε πατώντας τα κουφάρια».



Το Μικρό Βλαχόπουλο (Γιώργος Νταλάρας)




Βασίλειος Διγενής Ακρίτας
(Συλλογή ιστοριών του έπους για αξιοποίηση στην τάξη)












Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 2013

Ιστορία E΄, Ενότητα 4, Κεφάλαιο 19 Οι Βυζαντινοί και οι Άραβες

Ιστορία E΄, Ενότητα 4, Κεφάλαιο 19

Οι Βυζαντινοί και οι Άραβες



  1.Μια νέα δύναμη, οι Άραβες, εμφανίζεται τον 7ο αιώνα. Τι εκμεταλλεύονται και πια εδάφη του Βυζαντίου καταλαμβάνουν; Ποιος είναι ο σκοπός τους ;
2.Ποιος αυτοκράτορας σταματά την εξάπλωση των Αράβων στην Ευρώπη; Ποιο όπλο βοηθά τους Βυζαντινούς να νικήσουν;
3.Μετά την αποτυχία να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη ποιες περιοχές καταλαμβάνουν οι Άραβες;
4.Πού και πώς σταματά η προσπάθεια των Αράβων να  εξαπλωθούν στην Ευρώπη;

5.Γράψε ό,τι γνωρίζεις για το υγρό  πυρ.





Εκτυπώστε την εργασία














Η παρουσίαση από το Γ.Σουδία

Οι Βυζαντινοί και οι Άραβες


κλικ





κλικ


Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2013

Ιστορία Ε΄.Ενότητα 4,Κεφ. 18.Πέρσες και Άβαροι συμμαχούν εναντίον του Βυζαντίου

Ιστορία Ε΄.Κεφ. 18.Πέρσες και Άβαροι συμμαχούν εναντίον του Βυζαντίου


1. Ποια προβλήματα είχε να αντιμετωπίσει ο αυτοκράτορας Ηράκλειος όταν στέφθηκε αυτοκράτορας;
2.Πως λύθηκε το μεγάλο οικονομικό πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο Ηράκλειος και ποιες ήταν οι ενέργειες που έκανε για τη σωτηρία της αυτοκρατορίας;
3.Τι είχαν καταφέρει , ο μεγάλος αντίπαλος του Ηρακλείου , οι Πέρσες;
4.Τι κατάφερε στη πρώτη εκστρατεία εναντίον των Περσών ο Ηράκλειος;
5.Τι έγινε στη δεύτερη εκστρατεία εναντίον των Περσών και βρέθηκε η αυτοκρατορία σε δύσκολη θέση;
6.Πώς οι κάτοικοι και ο στρατός που είχε απομείνει στην Πόλη κατάφεραν να αποκρούσουν Άβαρους και Πέρσες που είχαν συμμαχήσει; Που αποδόθηκε η μεγάλη νίκη; 
7.Ποια ήταν η τελική έκβαση των πολέμων του Ηράκλειου εναντίον των Περσών και Αβάρων;

 8.Για ποιους λόγους ο Ηράκλειος πιστεύεις ότι απέκτησε μεγάλη φήμη και έγινε θρύλος στα χρόνια του;




Η παρουσίαση από το Γ.Σουδία
Πέρσες και Άβαροι συμμαχούν εναντίον του Βυζαντίου.




κλικ






















κλικ



Μελετήστε τους χάρτες




Οι επιθέσεις των Περσών

Η απάντηση του Ηράκλειου

Η Χρυσή Πύλη της Κωνσταντινούπολης από όπου μπήκε θριαμβευτής ο Ηράκλειος



Ηράκλειος εναντίον των Περσών
O βασιλιάς έφτασε στην απέναντι παραλία της Κωνσταντινούπο­λης το Σεπτέμβριο. Εκεί έτρεξαν να τον υποδεχθούν ο λαός της πόλης και ο γιος του Ηρακλείου Κωνστα­ντίνος και ο πατριάρχης Σέργιος κρατώντας κλαδιά ελιάς και λαμπάδες και τραγουδώντας ευχαριστήρι­ους ύμνους στον Ύψιστο. Ο καλός και αγαθός μάγιστρος Βώνος, ο οποίος είχε χειριστεί με τέτοια επιδε­ξιότητα τα πράγματα κατά την απουσία του βασιλιά, είχε πεθάνει στο μεταξύ. Αλλά ο Κωνσταντίνος, τον οποίο ο Ηράκλειος είχε αφήσει παιδί 10 ετών, στην αρχή του πολέμου, το 622, ήταν πια νέος 17 ετών. Η συνάντηση των δύο βασιλιάδων ήταν συγκινητική. Ο νεαρός Κωνσταντίνος έπεσε στα πόδια του πατέρα του, ο οποίος, αφού τον σήκωσε, τον φίλησε με δά­κρυα και αυτό το θέαμα συγκίνησε πολύ το αναρίθ­μητο πλήθος των ανθρώπων που το παρακολου­θούσε. Έπειτα από σύντομη ανάπαυση ο Ηράκλειος αφού πέρασε το Βόσπορο, μπήκε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα πάνω σε άρμα που έσερναν τέσσερις ελέφαντες. Άνδρες που προπορεύονταν κρατούσαν τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό, τον οποίο ανέκτησε από την περσική βεβήλωση και τον θεωρούσε δικαιο­λογημένα το πιο ένδοξο τρόπαιο του. Ο ενθουσια­σμός του πλήθους έφτασε σε τέτοιο σημείο, ώστε οι άνθρωποι αυτοί, υπονοώντας τις έξι εκστρατείες του Ηρακλείου, παρέβαλαν το βασιλιά με το Θεό, ο οποίος, αφού δημιούργησε τον κόσμο σε έξι μέρες, την έβδομη ξεκουράστηκε.

Ηράκλειος εναντίον Χοσρόη


Τα πολεμικά βυζαντινά πλοία
Βυζαντινός δρόμωνας 7ος αι.

Βυζαντινός δρόμωνας 7ος αι.