Ήθη και Έθιμα των Χριστουγέννων

Ήθη και Έθιμα

Καλικάντζαροι

Λέγανε οι γιαγιάδες τα παλιά χρόνια στα εγγόνια τους για να κάθονται ήσυχα ότι κάθε νύχτα του Δωδεκαημέρου  στους δρόμους του χωριού και στα χαλάσματα κυκλοφορούσαν καλικάντζαροι.

Τι ήταν αυτοί οι καλικάτζαροι ;

Όπως λοιπόν έλεγαν οι παλιές  γιαγιάδες, ήταν αερικά, ξωτικά. Τους φαντάζονταν σαν κάτι μαυριδερά, ψηλά και κοκαλιάρικα κακάσχημα όντα, κάτι μεταξύ ζώου και ανθρώπου που συνέχεια, όλη την ώρα, χοροπηδούσαν γκρινιάζοντας, φωνάζοντας και τραγουδώντας.

   Όλο το χρόνο βρίσκονταν κάτω από τη γη, στον κάτω κόσμο. Για αυτό λοιπόν, άλλοι με πριόνια, άλλοι με τσεκούρια κι άλλοι με μπαλτάδες έβαζαν όλη τη δύναμή τους να κόψουν τους στύλους, που πάνω  σε αυτούς  στηριζόταν η γη και να την κάνουν να βουλιάξει. Όταν  έφτανε το βράδυ της  παραμονής Χριστουγέννων, από φόβο μη βουλιάξει η γη και τους πλακώσει, έφευγαν κι ανέβαιναν στον πάνω κόσμο, στη γη, για να τυραννήσουν τους ανθρώπους που θα έβρισκαν μπροστά τους.

   Έτσι λοιπόν οι καλικάντζαροι το Δωδεκαήμερο γύριζαν στους δρόμους, ανέβαιναν στα κεραμίδια καμιά φορά , όπως λέγανε, έμπαιναν από την καμινάδα του τζακιού σε σπίτια που δεν τα είχαν θυμιατίσει οι νοικοκυραίοι τους.

  Για αυτό για καλό και για κακό, εκείνες τις μέρες φροντίζανε να φράζουν τις τρύπες των τζακιών με πανιά. Ακόμα καίγανε λιβάνι σε θυμιατό κοντά στο τζάκι, γιατί οι καλικάντζαροι δεν άντεχαν αυτή τη μυρωδιά.  

Το Χριστόψωμο

Το « ψωμί  του Χριστού » το έφτιαχνε την παραμονή των Χριστουγέννων, η νοικοκυρά με ιδιαίτερη ευλάβεια και με ειδική μαγιά. Απαραίτητος επάνω, χαραγμένος ο σταυρός. Γύρω –γύρω διάφορα διακοσμητικά σκαλιστά στο ζυμάρι  ή πρόσθετα στολίδια. Αυτά τόνιζαν το σκοπό του χριστόψωμου και εξέφραζαν τις διάφορες πεποιθήσεις των πιστών.

  Την ημέρα του Χριστού, ο νοικοκύρης έπαιρνε το χριστόψωμο, το σταύρωνε , το έκοβε και το μοίραζε σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονταν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. 

Τα κάλαντα

   Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική λέξη «calenda» που σημαίνει αρχή του μήνα.

   Η ιστορία τους συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Έχουν βρεθεί αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα (Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα).

  Τα παιδιά της εποχής εκείνης κρατούσαν ομοίωμα καραβιού που παρίστανε τον ερχομό του Θεού Διόνυσου. Άλλοτε κρατούσαν κλαδί ελιάς ή δάφνης στο οποίο κρεμούσαν κόκκινες και άσπρες κλωστές.

    Στις κλωστές έδεναν τις προσφορές των νοικοκύρηδων. Το τραγούδι της Ειρεσιώνης  της εποχής του Ομήρου, συναντάμε σήμερα με μικρές παραλλαγές στα κάλαντα της Θράκης :

«Στο σπίτι ετούτο που ήρθαμε του πλούσιο νοικοκύρη ν’  ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη και να γεμίσουν τα σταμνιά μέλι ,κρασί και λάδι κι η σκάφη του ζυμώματος με φουσκωτό ζυμάρι».

 Από τον 13^ο αιώνα και μετά απέκτησαν σημασία και διαδόθηκαν τα κάλαντα . Σε κάθε περιοχή της Ελλάδας οι άνθρωποι γιορτάζουν τα Χριστούγεννα διατηρώντας τις ιδιαίτερες παραδόσεις του κάθε τόπου .Κάποια από αυτά είναι :  της Μακεδονίας: «Το Χρυστόξυλο», « οι Φωτιές»

   της Θράκης: «Τα Σούρβα» των Επτανήσων, της Πελοποννήσου και της Κρήτης: «Οι κολόνιες»

          

Κάλαντα Δωδεκανήσου

Κάλαντα Κυκλάδων

Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα Σμύρνης

Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας,
Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη,
εν τω σπηλαίω τίκτεται εν φάτνη των αλόγων.

Κερά ψηλή, κερά λιγνή, κερά καμαροφρύδα,
κεράμ' όταν στολίζεσαι να πας στην εκκλησία,
έχεις και κόρην έμορφη που δεν έχει ιστορία.

Μηδέ στην πόλη βρίσκεσαι μηδέ στην Καισαρεία,
έχεις και γιον στα γράμματα, υγιόν και στο ψαλτήρι,
να τον 'ξιώσει ο Θεός να βάλει πετραχήλι.

Τα 5+1 πράγματα που δεν ξέρουμε για τα Χριστούγεννα

Μπορεί τα Χριστούγεννα να είναι μία από τις αγαπημένες γιορτές μας, ωστόσο υπάρχουν αρκετά πράγματα -συγκεκριμένα 6- που πολλοί από εμάς δεν τα γνωρίζουν για τη συγκεκριμένη γιορτή.
Όπως για παράδειγμα ισχύει ότι ο Χριστός γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου;Γιορτάζονταν πάντοτε τα Χριστούγεννα αυτή την ημερομηνία; Πόσοι ήταν οι Μάγοι και που φυλάσσονται σήμερα τα δώρα τους; Τι ήταν το άστρο της Βηθλεέμ; Διαβάστε τις απαντήσεις.

1. Πότε γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα;

Κάθε χρόνο γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα..Μια σταθερή γιορτή για τη γέννηση του Χριστού που πέφτει στις 25 Δεκεμβρίου..Μα ήταν πάντα έτσι;

Τα Ευαγγέλια (ένα για την ακρίβεια) μας ενημερώνουν για τη γέννηση του Χριστού αλλά φυσικά δεν μας παρέχουν καμία συγκεκριμένη ημερομηνία. Επιπλέον ο Ιησούς ζητούσε από τους μαθητές τους να εορτάζουν την ανάμνηση του θανάτου του.(Λουκ 22:19, 20)

Αυτό μπορεί να οφείλεται στην Εβραϊκή παράδοση, καθώς οι Εβραίοι της εποχής δεν γιόρταζαν γενέθλια,διότι ήταν ταυτισμένα με τις παγανιστικές εορτές των Ρωμαίων. Η ανάπτυξη του εορτασμού των Χριστουγέννων έγινε μετά το τέλος των διωγμών των Χριστιανών περί τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Οι πρώτοι Χριστιανοί συνήθιζαν να γιορτάζουν τα Χριστούγεννα μαζί με την Βάπτιση του Ιησού στις 6 Ιανουαρίου, τα περίφημα «Θεοφάνια».

Η απόφαση να μεταφερθεί ο εορτασμός των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου έγινε για να επικαλείψει την μεγάλη παγανιστική εορτή των Ρωμαίων, που ήταν αφιερωμένη στον «ανίκητο Ήλιο». (Dies Invictis Solis)

Επίσης μεγάλες εορτές ήταν τα Saturnalia (προς τιμήν του Κρόνου) και τα Broumalia. Η εορτές αυτές είχαν περίοπτη θέση στο Ρωμαικό ημερολόγιο αφού σηματοδοτούσαν το τέλος του χειμερινού ηλιοστάσιου.

Η 21η Δεκεμβρίου είναι η μικρότερη μέρα του χρόνου ενώ για τις τρεις επόμενες μέρες ο Ήλιος φαίνεται στάσιμος. Την 25η Δεκεμβρίου οι μέρες αρχίζουν και πάλι να δυναμώνουν, σηματοδοτώντας τη νίκη του φωτός έναντι του σκότους. Έτσι η εορτή των Χριστουγέννων τοποθετήθηκε και συμβολικά αλλά και πολιτικά: σηματοδοτούσε την νίκη των Χριστιανών επί των ειδωλολατρών. Ο Ήλιος της Δικαιοσύνης είναι λοιπόν ο Ιησούς που είναι «το φώς του κόσμου» (Ιωαν 8:12) και όχι ο παγανιστικός θεός Ήλιος των Ρωμαίων.

2. Πόσοι ήταν οι Μάγοι;

Όλοι ξέρουμε τον Βαλτάσαρ, τον Μελχιορ και τον Γκασπάρ, τους Μάγους εξ Ανατολών που ήρθαν να επισκεφθούν το Θείο Βρέφος. Αυτό δεν είναι απόλυτα σωστό. Τα Ευαγγέλια ΔΕΝ αναφέρουν πόσοι και ποιοί Μάγοι επισκέφθηκαν τον Ιησού, αλλά αναφέρονται σε αριθμό δώρων! Τα ονόματα των μάγων μας είναι γνωστά από απόκρυφα Ευαγγέλια. Σύμφωνα με την παράδοση, οι Μάγοι ήταν Πέρσες, καθώς η Περσία ήταν η μόνη χώρα που συνόρευε με τη Ρωμαική Αυτοκρατορία όπου οι Μάγοι θεωρούντο σημαντικοί επιστήμονες.

3.Τι ήταν το άστρο της Βηθλεέμ;

Πολλοί μελετητές έχουν προσπαθήσει να «αποκρυπτογραφήσουν» το περίφημο Άστρο της Βηθλεέμ. Με βάση αστρονομικές παρατηρήσεις, το «άστρο» δεν ήταν παρά μια σύνοδος Δία-Κρόνου ή Δία-Αφροδίτης. Το άστρο δεν ήταν στην Ανατολή όπως λανθασμένα πιστέυουν κάποιοι. Τα Ευαγγέλια αναφέρουν οτι είδαν το άστρο «εν τη ανατολή» δηλαδή στην ανατολή του, πράγμα που σημαίνει ότι το αστέρι ήταν ψηλά στον Ουρανό όλη τη νύχτα. Ανέτειλε όπως ο ήλιος και στάθηκε όπως ο ήλιος. Αυτό είναι μια από τις πέντε κύριες αστρολογικές θέσεις των Βαβυλωνίων, όταν θεωρήθηκε ότι έτσι συνέβαινε για να έχει ένα ουράνιο σώμα τη μέγιστη επιρροή του στα παγκόσμια γεγονότα.

Σε κάθε περίπτωση, είτε το 7 π.Χ είτε το 2 π.Χ οπότε έγιναν οι σύνοδοι Δία-Κρόνου ή Δία-Αφροδίτης έγιναν δύο θαυμαστά γεγονότα που μπορεί να θεωρήθηκαν σημεία για τους αστρονόμους.

Στην περίπτωση Δία-Κρόνου, βλέπουμε ότι ο Δίας και ο Κρόνος ήρθαν σε στενή επαφή στον Ουρανό τρεις φορές. Στις 27 Μαΐου του 7 π.Χ., σταμάτησαν απέχοντας απόσταση μία μοίρα και δύο μήνες αργότερα ήταν σε απόσταση 3 μοιρών.
Ακολούθως έκαναν σύνοδο δύο περισσότερες φορές, απέχοντας 1 μοίρα στις 6 Οκτωβρίου και στις 1 Δεκεμβρίου του 7 π.Χ. προτού να απομακρυνθούν οριστικά ο ένας από τον άλλον. Ήταν αυτό που οι αστρονόμοι καλούν τριπλή σύνοδος. Ένα αστρονομικό γεγονός που συμβαίνει κάθε 20 χρόνια, έγινε τρεις φορές σε λίγους μήνες. Μάλιστα στις 25 Φεβρουαρίου ο Άρης συμμετείχε στη σύνοδο, σχηματίζοντας ένα ισοσκελές τρίγωνο με τον Δία και τον Κρόνο!

Στην περίπτωση Δία-Αφροδίτης που έγινε το 2π.Χ έγινε κάτι πραγματικά περίεργο! Ο Δίας φάνηκε να περνά μπροστά από την Αφροδίτη, να σταματά και να κινείται ανάδρομα παιρνόντας δεύτερη φορά από την Αφροδίτη και τελικά να ξαναβρίσκει την κανονική του πορεία και να ’’προσπερνά’’ την Αφροδίτη για τρίτη φορά!

4. Τελικά πότε γεννήθηκε ο Χριστός;

Με βάση τους παραπάνω αστρονομικούς υπολογισμούς και τα ιστορικά δεδομένα μπορούμε να υπολογίσουμε την ημερομηνία γέννησης του Χριστού. Εάν γεννήθηκε το 7 π.Χ., όπως πολλοί θεωρούν σωστό, και εάν η θεωρία συνόδου είναι σωστή τότε αυτό δείχνει τη Γέννηση του Ιησού τον Αύγουστο ή το Σεπτέμβριο.

Δεν έχουμε κανέναν τρόπο να είμαστε βέβαιοι για την ακριβή ημέρα αλλά θα μπορούσαμε να πάρουμε την ημέρα κατά την οποία ο Δίας και ο Κρόνος όταν ήταν στον ουρανό όλη η νύχτα, την Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου του 7 π.Χ.

Η ημερομηνία αυτή αντιστοιχεί στον εβραϊκό μήνα Τισρί, ο οποίος τοποθετείται από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως στις αρχές του Οκτωβρίου- θυμίζουμε οτι το Εβραικό Ημερολόγιο είναι ΣΕΛΗΝΙΑΚΟ. Σύμφωνα με τις Γραφές ο Ζαχαρίας, πατέρας του Ιωάννη του Πρόδρομου, ήταν ιερέας και συνάντησε τον αρχάγγελο Γαβριήλ τις ημέρες της εφημερίας του στον Ναό. Αυτό συνέβη τον μήνα Ταμμούζ (Ιούνιο-Ιούλιο). Μετά την υπηρεσία του, η στείρα γυναίκα του, η Ελισάβετ, συνέλαβε – όπως προανήγγειλε ο αρχάγγελος – τον Ιωάννη τον Πρόδρομο.

Όταν η Ελισάβετ βρισκόταν στον έκτο μήνα κυήσεως, πιθανώς τον μήνα Τεμπέθ (Δεκέμβριος-Ιανουάριος), ο αρχάγγελος Γαβριήλ ανήγγειλε και στην Παρθένο Μαρία ότι πρόκειται να γίνει μητέρα του Υιού του Θεού. Έτσι η γέννηση 9 μήνες αργότερα, τοποθετείται στον μηνά Τισρί, δηλαδή τον Σεπτέμβριο, που ίσως είναι ο μήνας γέννησης του Χριστού.

5. Τι αντιπροσωπεύουν τα δώρα;

Σύμφωνα με την παράδοση, χρυσός, σμύρνα και λιβάνι προσφέρθηκαν από τους Μάγους. Ο χρυσός ήταν δώρο που προσφέροταν σε Βασιλείς και συμβολίζει τη Βασιλεία των Ουρανών. Το λιβάνι, χρησιμοποιείτο σε θρησκευτικές τελετές και συμβολίζει τον Ιησού ώς Ιερέα. Τέλος τα σμύρνα χρησίμευαν στην παραγωγή αρωμάτων και στην περιποίηση των νεκρών. Συμβολίζει την αθανασία του Χριστού. Παρόλα αυτά, το πιο εντυπωσιακό είναι ότι και τα τρία δώρα δεν χάνουν ΠΟΤΕ τις φυσικές τους ιδιότητες παρά το πέρασμα του χρόνου. Σμύρνα, χρυσός και λιβάνι παραμένουν τα ίδια ακριβώς όπως και οι ιδιότητες του Χριστού τις οποίες συμβολίζουν!

6. Τα Δώρα των Μάγων βρίσκονται στην...Ελλάδα

Δεν αστειευόμαστε! Σύμφωνα με την παράδοση, η Παρθένος Μαρία τα παρέδωσε στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων όπου και φυλάσσονταν μέχρι το 400 μ.Χ. Τότε ο Αυτοκράτορας Αρκάδιος τα μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Όταν η πόλη κυριεύθηκε από τους Σταυροφόρους το 1204, τα Δώρα μεταφέρθηκαν στην Νικομήδεια (Ιζνίκ). Με την ανακατάληψη της Πόλης τα Δώρα επέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη μέχρι την Άλωση. Το 1453 με την Άλωση της Πόλης στους Οθωμανούς, η μητριά του Μωάμεθ του Πορθητή, Σέρβα στην καταγωγή και Χριστιανή, τα μετέφερε στο Άγιον Όρος για να τα προστατεύσει.

Όταν το πλοιάριο έφτασε στο λιμάνι του Αγίου Όρους, η Μάρω συνάντησε ως εκ θαύματος την Παναγία η οποία της είπε να μην προχωρήσει διότι υπήρχε Άβατο στο Άγιο Όρος και δεν έπρεπε να το παραβιάσει. Έτσι τα άφησε να τα παραλάβουν οι μοναχοί.

Σήμερα, τα Δώρα των Μάγων βρίσκονται στην Μονή Αγ. Παύλου στο Άγιο Όρος. Τα Δώρα αποτελούνται από 28 πλακίδια χρυσού και 60 μπάλλες σμύρνων και λιβανιού

Πηγή:iefimerida.gr