O Αρχιμήδης και το ειδικό βάρος των σωμάτων

Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΩΣΗΣ

«Εύρηκα! Εύρηκα!»

Ο Αρχιμήδης ανακάλυψε πως κάθε σώμα που βυθίζεται σε ένα υγρό δέχεται άνωση. Η δύναμη της άνωσης είναι ίση με το βάρος του υγρού που εκτοπίζει το βυθιζόμενο σώμα.Μια μέρα ο Ιέρωνας ανέθεσε στον Αρχιμήδη να λύσει ένα δύσκολο πρόβλημα. Είχε παραγγείλει σ’ ένα χρυσοχόο ένα στέμμα από χρυσάφι και ήθελε να μάθει αν ήταν τίμιος ο χρυσοχόος. Έπρεπε, λοιπόν, ο Αρχιμήδης να εξακριβώσει, χωρίς να το καταστρέψει, αν το στέμμα ήταν από καθαρό συμπαγές χρυσάφι ή αν ήταν κούφιο από μέσα ή ακόμα αν είχε φτιαχτεί από κράμα χρυσού και αργύρου.

Μια μέρα, στο λουτρό, καθώς βυθιζόταν μέσα στο νερό, ξαφνικά «φωτίστηκε». Η παράδοση λέει πως πετάχτηκε από το λουτρό και βγήκε γυμνός στους δρόμους φωνάζοντας «Εύρηκα! Εύρηκα!». Είχε βρει τη λύση του προβλήματος, παρατηρώντας την επιφάνεια του νερού να ανεβαίνει μέσα στο λουτρό, καθώς το σώμα του βυθιζόταν. Επειδή το πρόβλημα δεν έφευγε ποτέ από το μυαλό του, σκέφτηκε εκείνη τη στιγμή πως και το στέμμα, αν βυθιζόταν στο νερό, θα έκανε επίσης την επιφάνεια του νερού να ανέβει.

Το στέμμα πιάνει έναν ορισμένο χώρο, έχει κάποιον όγκο, και αν το βυθίσουμε στο νερό, θα ανέβει μέσα στο δοχείο του, σε μια στάθμη ψηλότερη, που μπορούμε να τη σημαδέψουμε εύκολα. Αφήνοντας τώρα το στέμμα και επαναλαμβάνοντας το πείραμα με κομμάτια από καθαρό χρυσάφι, πρέπει η στάθμη του νερού να ανέβει στο ίδιο σημείο όπου ανέβηκε, όταν βυθίστηκε το στέμμα.

Πρέπει να δεχτούμε πως έχουμε τον ίδιο όγκο. Αν ζυγίσουμε λοιπόν τόσο το στέμμα, που υποτίθεται πως είναι καθαρό χρυσάφι, όσο και τα κομμάτια του χρυσού, πρέπει να βρούμε το ίδιο βάρος. Αν το στέμμα είναι κούφιο πρέπει να ζυγίζει λιγότερο. Επίσης, ελαφρύτερο πρέπει να βρεθεί, αν το στέμμα είναι φτιαγμένο από κράμα χρυσού και αργύρου αφού ο άργυρος (το ασήμι) είναι δυο φορές σχεδόν ελαφρύτερος από το χρυσό.

Το πείραμα έδειξε πως το στέμμα δεν είχε το χρυσάφι που έπρεπε να έχει, με αποτέλεσμα να χαρεί ο Αρχιμήδης αλλά να καταλήξει στη φυλακή ο πονηρός χρυσοχόος!

Ζωή Μ.