1821.Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος

Δείτε την παρουσίαση της γιορτής




Όλη η Ελληνική Επανάσταση σε ένα δεκάλεπτο βίντεο.

Η επανάσταση στη Νάουσα

Είναι αλήθεια ότι οι μαθητές μας όταν ρωτώνται για το 21 και τους ήρωες δείχνουν να γνωρίζουν  μόνο τους πρωταγωνιστές της Επανάστασης στην Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα. Θα σου πουν για τον Κολοκοτρώνη, τον Καραϊσκάκη,τον Μπότσαρη ,την Μπουμπουλίνα. Ακόμα θα αναφέρουν την Αλαμάνα ,το Χάνι της Γραβιάς τα Δερβενάκια ,αλλά δυστυχώς κανείς δε θα ξέρει να σου πει για τον Εμ.Παππά,τον Καρατάσο,το Γάτσο ,για την Επανάσταση στη Χαλκιδική και στη Νάουσα. Ας γυρίσουμε λοιπόν το χρόνο πίσω. Ήταν Φεβρουάριος του 1822 Κυριακή της Ορθοδοξίας όταν μέσα σε κλίμα άκρατου ενθουσιασμού υψώθηκε το λάβαρο της Επανάστασης στο Μητροπολιτικό Ναό της Νάουσας. Αλήθεια πόση ήταν η λαχτάρα τους για λευτεριά ,όταν η πόλη της Νάουσας ζούσε μέσα στην ευημερία χάρις στα προνόμιά της ; Όταν Τούρκοι δεν υπήρχαν μέσα στην πόλη και είχαν μια μορφή ελευθερίας που δεν είχαν άλλοι Έλληνες.Και όμως απομονωμένοι από τα κέντρα της Επανάστασης και δίπλα από τη Θεσσαλονίκη που είχε τεράστιες στρατιωτικές δυνάμεις αποφάσισαν να πεθάνουν για τη λευτεριά . Ας γνωρίσουμε αυτούς τους ήρωες και τα γεγονότα εκείνων των ημερών.

Νάουσα: Η Επανάσταση και η καταστροφή της πόλης

 Η Επανάσταση στην περιοχή Νάουσας το 1822 και η καταστολή της, που κατέληξε στην καταστροφή της Νάουσας και στην ανήλεη σφαγή του πληθυσμού που είχε συγκεντρωθεί εκεί τον Απρίλιο τον ίδιον χρόνον, αποτελεί μία από τις ηρωικότερες, αλλά και δραματικότερες συγχρόνως σελίδες αντίστασης τον ελληνικού λαού κατά την παλιγγενεσία τον Εικοσιένα. Η σελίδα αυτή έρχεται να προστεθεί στις παρόμοιες καταστροφές και άλλων περιοχών τον Ελληνισμού όπου η εξέγερση δεν πέτυχε, όπως στη Χίο, τις Κυδωνιές, την Κάσο, τα Ψαρά, το Μεσολόγγι κ.α.

Η Μακρινίτσα

Μας χάλασαν κι αϊμάν αμάν την Νιάουστα
που ήταν κεφαλοχώρι μα τον ουρανό, κορμί που τυραννώ
ένα μήλο αμάν κι άλλο μήλο αμάν
βράδιασε και που θα μείνω

Πηράν μανί κι αϊμάν αμάν τσις με πιδια
κι οι πιθηρές μι νίφες μα τη θάλασσα, κορμί που αγκάλιασα
ένα μήλο αμάν κι άλλο μήλο αμάν
βράδιασε και που θα μείνω

Πηράν τη ζαφειρόνυφη, τριών ημερών νυφούλα μακρυνίτσα μου 
καημό πο'χει η καρδίτσα μου
ένα μήλο αμάν κι άλλο μήλο αμάν
βράδιασε και που θα μείνω

Οι ήρωες της Επανάστασης της Νάουσας

Ζαφειράκης Θεοδοσίου

Ο Ζαφειράκης Θεοδοσίου Λογοθέτης(1773-1822).Στην εξέγερση της περιοχής το 1806 φυλακίστηκε από τον Αλη πασά, αλλά αποφυλακίστηκε και παρέμεινε στην αυλή του Αλη. Στη συνέχεια μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και επέστρεψε στη Νάουσα. Ο Ζαφειράκης ήταν ο πολιτικός αρχηγός κατά την κρίσιμη περίοδο της επανάστασης της Νάουσας το 1822, μαζί με τον Καρατάσιο και τον Γάτσο. Με την έναρξη της επανάστασης ο γιος του, που ήταν όμηρος στα Γιάννενα,δολοφονήθηκε από τον Χουρσίτ πασά. Μετά την καταστολή της εξέγερσης από τα στρατεύματα των Τούρκων ο Ζαφειράκης διέφυγε στα βουνά της περιοχής συνεχίζοντας τον αγώνα. Σκοτώθηκε μαζί με άλλους 25 πιστούς συντρόφους του από τους Τούρκους,ενώ η γυναίκα του θανατώθηκε με φρικτά βασανιστήρια   και άλλος ένας γιος του δολοφονήθηκε από τον Εμπού Λουμπούτ πασά της Θεσσαλονίκης, όπου είχε κρατηθεί ως όμηρος. Η τραγική ιστορία της οικογένειας Ζαφειράκη είναι μια τυπική περίπτωση του ηρωικού αγώνα των Ελλήνων οπλαρχηγών και προκρίτων στην περίοδο του 1821.

Τάσος Καρατάσιος

Τάσος Καρατάσιος (1764-1830).Αγωνιστής του 1821, γεννημένος στη Δοβρά Βέροιας. Εντάχθηκε στην ομάδα του καπετάν Ρομφέη αρχικά και αργότερα αγωνίστηκε στη Σερβία κοντά στον Γεωργακη Ολύμπιο και τον Νικοτσάρα και στην περιοχή του Αιγαίου με τον Σταθά. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και μαζί με τον Ζαφειράκη και τον Γάτσο σχημάτισαν την αρχηγία της Επανάστασης του 1821 στην περιοχή της Μακεδονίας. Όταν κηρύχθηκε η Επανάσταση στη Νάουσα, ο Τάσος Καρατάσιος βρισκόταν επικεφαλής των ελληνικών δυνάμεων.Στην διάρκεια της εξέγερσης και της πολιορκίας της Νάουσας επέδειξε χαρακτηριστικό θάρρος, αλλά και ευστροφία στην διαχείριση της εξέγερσης. Μετά την καταστροφή της Νάουσας από τον Εμποά Λουμπούτ πασά τον Απρίλιο του 1822 ο Καρατάσιος σχημάτισε ένοπλο σώμα με τους γιους του και τον Γάτσο και συνέχισε τον αγώνα στη νότια Ελλάδα, πολεμώντας σε πολλές περιοχές της επαναστατημένης Ελλάδας. Χαρακτηριστικό του κατόρθωμα, η νίκη του επί του Ιμπραήμ στον Σχοινόλακκα, που ήταν και η πρώτη των Ελλήνων επί του Ιμπραήμ. Η γυναίκα του μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη αφού βασανίστηκε φριχτά από τους Τούρκους  (μέσα σε ένα τσουβάλι με φίδια)  το 1822. Ο Τάσος Καρατάσιος πέθανε στη Ναύπακτο.

Αγγελής Γάτσος

Αγγελής Γάτσος(1756-1843).

Μακεδόνας οπλαρχηγός, καταγόμενος από την Έδεσσα. Εγινε αρματολός στην περιοχή του Ολύμπου, αλλά από τα τέλη ακόμη του 18ου αιώνα ήρθε σε σύγκρουση με τον Αλή πασά των Ιωαννίνων, ο οποίος επεδίωξε συστηματικά την εξόντωση του. Η εξέγερση της Χαλκιδικής το 1821 οδήγησε τους Τούρκους στην απόφαση να συλλάβουν ομήρους από τη Νάουσα και τα Βοδενά. Η περιοχή τότε εξεγέρθηκε με επικεφαλής τους Καρατάσιους, τον Γάτσο και τον Ζαφειράκη, με αποτέλεσμα όμως την καταστολή της εξέγερσης και τη λεηλασία της Νάουσας το 1822. Η οικογένεια του Γάτσου, η γυναίκα του και τα πέντε παιδιά του αιχμαλωτίστηκαν, ενώ ο ίδιος διέφυγε στη Δυτική Στερεά, συνεχίζοντας τον αγώνα. Πήρε μέρος στη μάχη του Πέτα, στην καταστροφή του Δράμαλη και σε πολλές μάχες στην Πελοπόννησο, κοντά στον Κολοκοτρώνη και τον Ανδρούτσο. Το 1826 έφτασε στην Εύβοια όπου συγκρότησε δικό του σώμα και προσπάθησε να καταλάβει την Αταλάντη και αργότερα το Τρίκερι στη Μαγνησία.Πέθανε στην Αταλάντη φτωχός και ξεχασμένος, σε ηλικία 87 ετών. 

Δημήτριος ή Τσάμης Καρατάσος

Ο Δημήτριος ή Τσάμης Καρατάσος (1798-1861). Αγωνιστής του 1821, γιος του Τάσου Καρατάσιου  , γεννημένος στο Διχαλεύρι ΝάουσαςΝάουσαςαντικαποδιστριακές δυνάμεις. Στην περίοδο της αντιβασιλείας φυλακίστηκε μαζί με τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα στο Ναύπλιο. Συμμετείχε στην επανάσταση της Θεσσαλίας το 1839, εκλέχτηκε βουλευτής το 1843 και διορίστηκε υπασπιστής του Οθωνα το 1844. Το 1854 κήρυξε την επανάσταση της Χαλκιδικής, χωρίς όμως επιτυχία. Διορίστηκε επιθεωρητής Πελοποννήσου και το 1859 έφυγε στην Ιταλία συμμετέχοντας στον απελευθερωτικό της αγώνα. Στη συνέχεια όργωσε την Ευρώπη για να πετύχει αντιοθωμανική κίνηση και προσπάθησε να ενώσει τους βαλκανικούς λαούς. Πέθανε στο Βελιγράδι.

 Νικόλαος Κασομούλης

 Νικόλαος Κασομούλης (1795-1872).Αγωνιστής του 1821, γεννημένος στην Κοζάνη. Το 1820 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και ο ίδιος μύησε και τον έμπορο πατέρα του. Συμμετείχε στην εξέγερση της Μακεδονίας, που είχε άδοξο τέλος, μαζί με τον Καρατάσιο, τον Γάτσο και τους άλλους οπλαρχηγούς της περιοχής. Στη συνέχεια έφυγε και αυτός στη νότια Ελλάδα να συνεχίσει τον αγώνα, αφού εν τω μεταξύ οι Τούρκοι έκαψαν το σπίτι του και αιχμαλώτισαν τη μητέρα του. Εντάχθηκε στο σώμα του Νίκου Στορνάρη και πήρε το βαθμό του χιλιάρχου. Μετά το τέλος της Επανάστασης ο Κασομούλης ασχολή θηκε με τη συγγραφή απομνημονευμάτων, τα οποία υπήρξαν πολύ τιμο ιστορικό υλικό για τη μελέτη της περιόδου της Επανάστασης. Το έργο του έχει τίτλο «Ενθυμήματα στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων του 1821-1833». Στο έργο του Κασομούλη βρίσκουμε εκτός των άλλων και χρήσιμες πληροφορίες για τη δράση των αρματολών και των κλεφτών, καθώς και για τη στρατιωτική ζωή στην Ελλάδα και την καποδιστριακή περίοδο. Επίσης ο Κασομούλης έδωσε με λογοτεχνική χάρη τα συμβάντα της Επανάστασης του 1821. Πέθανε στη Στυλίδα, σε ηλικία 76 ετών.

Θεόφιλος Καΐρης

Ο Θεόφιλος Καΐρης (19 Οκτωβρίου 1784 - 13 Ιανουαρίου 1853) ήταν κορυφαίος νεοέλληνας διαφωτιστής, φιλόσοφος, διδάσκαλος του Γένους και πολιτικός. Γεννήθηκε στην Άνδρο από επιφανή οικογένεια του νησιού. Γονείς του ήταν ο πρόκριτος Καΐρης και η Αναστασία Καμπανάκη.  Το 1801 έγινε μοναχός και χειροτονήθηκε Διάκονος αλλάζοντας το όνομα του από Θωμάς σε Θεόφιλος. Το 1803 με δαπάνες του θείου του και μερικών πλουσίων Κυδωνιατών έφυγε στην Ευρώπη. Αρχικά διέμεινε στην Ελβετία, όπου μελέτησε την οργάνωση των διδακτηρίων του μεγάλου παιδαγωγού Πεσταλότσι, και κατέληξε στην Πίζα, όπου σπούδασε φιλοσοφία, μαθηματικά και φυσική και παρακολούθησε μαθήματα φυσιολογίας στην ιατρική σχολή.Έπειτα από παράκληση των Κυδωνιατών επέστρεψε στην Ακαδημία (1814) και δίδαξε φυσική, μαθηματικά και χημεία. Εμπλούτισε, βοηθούμενος από τον Αδαμάντιο Κοραή, τη βιβλιοθήκη της Ακαδημίας με ελληνικά και ξένα συγγράμματα και την εφοδίασε με όργανα φυσικής, χημείας, αστρονομίας και γεωγραφίας. Το 1819 ίδρυσε στη Σχολή τυπογραφείο. Το ίδιο έτος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αριστείδη Παππά.Δίδαξε στην Ακαδημία ως την καταστροφή των Κυδωνιών από τους Τούρκους στις 2 Ιουνίου του 1821. Έπειτα μαζί με εκατό μαθητές του πέρασαν στα Ψαρά, όπου με κήρυγμά του στο ναό του Αγίου Νικολάου προέτρεψε τους Ψαριανούς να ξεσηκωθούν. Από εκεί κατευθύνθηκε στην Άνδρο και ύψωσε πρώτος την επαναστατική σημαία στις 10 Μαΐου 1821, σε πανηγυρική δοξολογία στο ναό του Αγίου Γεωργίου.Κατά την Επανάσταση συμμετείχε στην εκστρατεία του Ολύμπου το Μάρτιο του 1822, έζησε τις τελευταίες μέρες του ολοκαυτώματος της Νάουσας όπου και δέχθηκε τρία τραύματα. Επέστρεψε στην Πελοπόννησο όπου συνέχισε τον αγώνα..

Η Επανάσταση και το ολοκαύτωμα

΄
Ένα απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ "  Από Πέτρα και Χρόνο" αφιερωμένο στη Νάουσα και τους αγώνες της.

Χάρτης με τις μάχες σε Νάουσα και Χαλκιδική

Το ολοκαύτωμα 

της Αννίτας Πρασσά

δρος Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας

Η βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ

Ο μακεδονικός λαός, καταβεβλημένος λόγω της συντριβής της επανάστασης της Χαλκιδικής και τον θανάτου του αρχηγού της Εμμανουήλ Παπά, είχε αρχίσει να ανακτά τις ελπίδες τον μετά τις υποσχέσεις του Δη­μήτριου Υψηλάντη για αποστολή πολεμοφοδίων και ενισχύσεων, καθώς και την ενθαρ­ρυντική επιστολή των Κωνσταντίνου Καρα­τζά και Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Οι επαναστατικές δυνάμεις των περιοχών Βερμί­ου, Πιερίων και Ολύμπου άρχισαν να κινητο­ποιούνται και, έπειτα από μία σύσκεψη στη Σιάτιστα, αποφασίστηκε να σταλεί στην Πελοπόννησο ο Νικόλαος Κασομούλης, για να ζητήσει την απαιτούμενη βοήθεια για την προετοιμασία της επανάστασης. Δυστυχώς όμως η βοήθεια ήταν μόνο δυο Ψαριανά πλοία με λίγους αγωνιστές και λίγα κανόνια που έφτασαν στη Μεθώνη της Πιερίας. Όλα δείχνουν πως αποκομμένοι και μόνοι  θα συγκρουστούν με ολόκληρη αυτοκρατορία.

Η κήρυξη της επανάστασης στη Νάουσα

Στις 19 Φεβρουαρίου, Κυριακή της Ορθοδοξίας, συγκεντρώθηκαν στη Νά­ουσα όλοι οι αρματολοί τον Βερμίου μαζί με τους κατοίκους στον τότε μητροπολιτικό ναό τον Αγίου Δημητρίου, όπου τελέστηκε λειτουργία και δοξολογία υπέρ του ιερού αγώ­να. Στο τέλος, μέσα σε κλίμα μεγάλης κατάνυξης και άκρατου ενθουσιασμού, ο πρωτοσύγκελος εκφώνησε πατριωτικό λόγο προ­τρέποντας τους κατοίκους στον αγώνα, ενώ παράλληλα υψώθηκε το ιερό λάβαρο, η σημαία της ελευθερίας, στον πύργο τον Ζαφειράκη, στα φρούρια τον τείχους, αλλά και στις  επτά πύλες της πόλης. Η επανάσταση είχε  πλέον κηρυχθεί επίσημα στη Νάουσα.  Την ίδια μέρα ο Ζαφειράκης αναγορεύθηκε πολιτικός αρχηγός και ο Γερο-Καρατάσιος γενικός στρατιωτικός αρχηγός. Ο τελευταίος, με την ιδιότητα αυτή, συγκρότησε τρία μεγάλα στρατιωτικά σώματα: το πρώτο υπό τη δική τον αρχηγία και με υπαρχηγό το δευτερότοκο γιο του Δημήτρη (Τσάμη) και το γιο του Ζαφειράκη Φίλιππο ,το δεύτερο υπό τον Αγγελή Γάτσο και με υπαρχηγό τον αδελφό του Πέτρο Γάτσο και το τρίτο υπό τον πρωτότοκο γιο του Γιαννάκη Καρατάσιο που θα περιφρουρούσε την πόλη της Νάουσας υπό της διαταγές του πολιτικού αρχηγού Ζαφειράκη.

Η δοξολογία υπέρ του ιερού αγώ­να.

Την επιούσαν, 19^ηνΦεβρουαρίου, Κυριακήν της Ορθοδοξίας, άπαντες οι  κάτοικοι μικροί και μεγάλοι, ωπλισμένοι και άοπλοι συνήλθον εις τον ναόν του Αγίου Δημητρίου,ένθα και ετελείτο λειτουργία υπέρ ευοδώσεως του ιερού αγώνος.  Μετά το τέλος αυτής  εψάλη παράκλησις, μεθ ήν ο πρωτοσύγγελος Ζαχαρίας εξεφώνησε μικρόν πατριωτικόν και συγκινητικόν λογίδριον προτρέψας τους  κατοίκους εις ιερόν υπέρ Πατρίδος και ελευθερίας αγώνα. Ο Ζαφειράκης προσέθεσεν ότι αι ελπίδες περί επιτυχίας δεν είναι μάταιαι και ότι κατά την στιγμήν αυτήν άπασα η Μακεδονία ως εκ συνθήματος δράττεται των όπλων. Μετά ταύτα ο Ζαχαρίας έλαβεν εκ της Αγίας Τραπέζης την σημαίαν  φέρουσαν ερυθρόλευκον  Σταυρόν . ην αφ΄ου ησπάσθη αυτός και οι λοιποί  κληρικοί, εξήλθον του ναού ψάλλοντες το «Αναστήτω ο Θεός και διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί αυτού» και έστησαν αυτήν επί τινός λίθου υψηλού εν τη περιοχή της εκκλησίας. Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου μετά της περιοχής αυτού καίπερ  ευρύχωρος  ων, δεν ηδύνατο να περιλάβη πληθυσμόν 8-10 χιλιάδων ανδρών, γυναικών και παίδων πάσης ηλικίας και τάξεως, όστις συνέρρευσεν εις αυτόν. Αδύνατον να περιγραφή η γενική συγκίνησις, ήτις είχε τότε καταλάβει τα πλήθη. Και εν όσω μεν ωμίλει ο Πρωτοσύγκελλος και ο Ζαφειράκης ουδόλως διεταράσσετο η ησυχία υπό του πλήθους, αλλά ότε ο ιερεύς έλαβον εις χείρας το ιερόν λάβαρον, ο ενθουσιασμός πάντων εκορυφώθη και άπαντες έκραζον μετά χαράς θέλουσιν αποθάνει μάλλον παρά να προδώσωσι την ελπίδα του Έθνους. Και εξ αυτού έτι του γυναικωνίτου ηκούσθησαν αλαλαγμοί ενθουσιασμού προδίδοντες το ηρωικόν φρόνημα των γυναικών και το θάρρος, όπερ ενεψύχου τας νεωτέρας αυτάς Αμαζόνας, αι δε λέξεις «με ταις σιουσιάρκαις θα κυνηγήσωμεν τον Λουμπούτην και το  ασκέρι του» εφέροντο εις όλων τα στόματα.» 

Απόσπασμά από την Ιστορία της Πόλεως Ναούσης του μακαριστού Ευσταθίου Στουγιαννάκη..

Η αποτυχημένη απόπειρα κατάληψης της Βέροιας και η νίκη στο μοναστήρι του Δοβρά

Την επόμενη της επανάστασης ο Γερο-Καρατάσιος ξεκίνησε με 1.800 άνδρες για να καταλάβει τη Βέροια και επιχείρησε νυχτερινό  αιφνιδιασμό, αλλά το σχέδιο εισβολής φαίνεται ότι είχε προδοθεί. Ο απεσταλμένος του βαλή της Θεσσαλονίκης κεχαγιάμπεης Μεχμέτ αγάς κατάφερε να αναχαιτίσει την επίθεση, οι δε επαναστάτες αποχώρησαν για να μην περικυκλωθούν από τις τουρκικές ενι­σχύσεις πού κατευθύνονταν προς τη Βέροια.

Μετά την αποτυχία αυτή ο Γερο-Καρατά­σιος, μαζί με 240 παλιούς εκλεκτούς πολεμι­στές τον, οχυρώθηκε στο μοναστήρι της Δο­βράς, όπου 4.000 Τούρκοι πεζοί και ιππείς υπό τον Κεχαγιάμπεη επιτέθηκαν στις 12 Μαρτίου  Ο αυλόγυρος τον μοναστηριού μετα­τράπηκε σε πεδίο μάχης και οι λίγοι Μακε­δόνες του Καρατάσιου αντιστέκονταν σθενα­ρά, μέχρις ότου έφθασαν ενισχύσεις υπό τούς Γάτσο και Ζαφειράκη, που ανάγκασαν τους Τούρκους να υποχωρήσουν. Σ' αυτή την ηρω­ική πραγματικά μάχη οι Τούρκοι είχαν 1.300 νεκρούς και περισσότερους τραυματίες, ενώ οι Έλληνες 13 νεκρούς και 40 τραυματίες. Η επιτυχία αυτή χαροποίησε ιδιαίτερα τους ε­παναστάτες, ο δε Καρατάσιος επέστρεψε στη Νάουσα, αφού ζήτησε βοήθεια από τον κα­πετάν Διαμαντή που βρισκόταν στην Καστα­νιά και τους Λιάκο και Μπίνο πού ήταν στα Πιέρια. Επίσης έστειλε στα τούρκικα χωριά της Νάουσας και της Έδεσσας τον οπλαρχη­γό Καραμήτρο με 150 άνδρες για να κατα­στρέψουν τα ορμητήρια τον εχθρού. Σκληρά μέτρα όμως έλαβαν και οι Τούρκοι, εκδικού­μενοι για την αναπάντεχη ήττα τους. Ο κεχα­γιάμπεης διέταξε τη σύλληψη 52 γυναικόπαι­δων από την Άνω και Κάτω Λοζίτσα και τα έ­στειλε αλυσοδεμένα στη Βέροια, κρέμασε τον ηγούμενο Γεράσιμο τον μοναστηριού της Παναγίας της Δοβράς, διάρπαξε την κινητή περιουσία των μοναστηριών της περιοχής και από την πώλησή της συγκέντρωσε το τερά­στιο ποσόν των 70.000 γροσίων.

Η οργή του σουλτάνου

Οι απροσδόκητες για την τουρκική πλευρά εξελίξεις αυτές εξόργισαν το βαλή της Θεσ­σαλονίκης Εμπού Λονμπούτ, ο οποίος αναφέρθηκε σχετικά στην Κωνσταντινούπολη και ως απάντηση έλαβε φιρμιάνι τον σουλτά­νου, στο οποίο σημειωνόταν μεταξύ άλλων:

«(...) οι άπιστοι κάτοικοι της πόλεως Ναούσ­σης καί τίνων χωρίων των πέριξ, ποικιλοτρό­πως υπονομεύοντες την ύπαρξιν τον Ιερού Χαλιφάτου των Ισλάμ και της Μεγάλης Αυτο­κρατορικής Επικρατείας, εξακολουθούν να ενισχύουν τα επαναστατικά σώματα, χορη­γούντες εις αυτά άνδρας, όπλα, τρόφιμα και τα λοιπά μέσα (...) Τούτον ένεκα αποφασίσα­ντες όπως άπαξ διά παντός ν' απαλείψωμεν από προσώπου της γης την καταραμένη, ταύ­την εστίαν των κακοβούλων και βδελυρών α­πίστων, διατάσσομεν όπως υμείς ο δοξασμέ­νος στρατάρχης Μεχμέτ Εμίν Πασάς εκστρα­τεύσητε όσον τάχιστα εκ Θεσσαλονίκης μετά του υφ' υμάς στρατού κατά των απαισίων τούτων απίστων και τιμωρήσω αυτούς (... ) αυτούς μεν τους ιδίους να διαπεράσητε εν στόματι ρομφαίας, τας γυναίκας και τα τέκνα των εξανδραποδίσητε, τα υπάρχοντά των να διανείμητε εις τους πιστούς νικητάς, τας δε ε­στίας των να παραδώσητε εις το πυρ και την τέφραν».

Αρχίζει η πολιορκία της πόλης

Ο βαλής της Θεσσαλονίκης επρόκειτο να εκτελέσει πιστά την εντολή της Πύλης. Ο ί­διος επικεφαλής αρχικά 6.000 ανδρών, με ιπ­πικό και 12 πυροβόλα, αλλά και με αρκετούς Εβραίους και Αθίγγανους, στρατοπέδευσε στη Θέση Ροδιά κάτω από τη Νάουσα. Με αγγελιαφόρους του ζήτησε από τους επαναστά­τες την παράδοση της πόλης, παραχωρώντας ως αντάλλαγμα αμνηστία, αλλά η πρόταση α­πορρίφθηκε. Δύο πρόκριτοι της Νάουσας που συνόδευαν τον Εμπού Λουμπούτ, ο Κων­σταντίνος Μάμαντης (αντίπαλος τον Ζαφει­ράκη) και ο γιατρός Αντωνάκης, μεσολάβη­σαν στους συμπατριώτες τους για να καταθέσουν τα όπλα, χωρίς φυσικά αποτέλεσμα. Τό­τε ο Τούρκος στρατηγός άρχισε να αποκλεί­ει τα υψώματα γύρω από τη Νάουσα για να αποκόψει κάθε επικοινωνία και πιθανότητα ανεφοδιασμού των κατοίκων από τη δυτική Μακεδονία.Οι αρχηγοί της επανάστασης, έχοντας μεί­νει αβοήθητοι παρά τις υποσχέσεις που είχαν λάβει, συγκέντρωσαν στη Θέση Γάστρα όλες τους τις δυνάμεις που έφθαναν περί τους 4.000 άνδρες και υπό τις οδηγίες τον Γερο-­Καρατάσιου αποφασίστηκε να καταληφθούν στρατηγικές Θέσεις εκτός και εντός της πό­λης. Μέσα στην πόλη τοποθετήθηκαν οι Να­ουσαίοι πολίτες και ένοπλοι άνδρες στους προμαχώνες όλης της περιφέρειας του τεί­χους. Ο Ζαφειράκης, με το μεγαλύτερο γιο του Καρατάσιου, Γιαννάκη, κατέλαβαν και οχύρωσαν τον Παλαιόπυργο στο βορειοδυτι­κό άκρο της πόλης, στον ποταμό Αράπιτσα, όπου έβαλαν πολλές οικογένειες. Παράλλη­λα στάλθηκαν περιπολίες για να παρακολου­θούν τις εχθρικές κινήσεις και να ειδοποιούν τον Γερο-Καρατάσιο. Η ύπαρξη του άμαχου πληθυσμού μέσα στην πολιορκημένη πόλη δημιουργούσε πολλά προβλήματα και ως προς τη συντήρησή του αλλά και σε περίπτω­ση πτώσης της πόλης θα αυξάνονταν τα θύ­ματα. Οι αρχηγοί της άμυνας της πόλης δεν προνόησαν για τη διασφάλιση και έγκαιρη α­πομάκρυνση των αμάχων.

Η πόλη πέφτει

Ο Εμπού Λουμπούτ από τις 27 Μαρτίού άρχισε αλλεπάλληλες εφόδους, οι οποίες αρ­χικά δεν είχαν επιτυχία και αποκρούονταν α­πό τους εμπειροπόλεμους επαναστατημένους άνδρες, προξενώντας πολλές απώλειες. Στις αρχές Απριλίου έφθασαν ενισχύσεις στους Τούρκους και άρχισε συστηματική επίθεση με σφοδρό βομβαρδισμό. Η Νάουσα είχε πλέον περικυκλωθεί και τη νύχτα της 12ης προς 13η Απριλίου οι Τούρκοι κατάφεραν να δημιουργήσουν ρήγμα στη Θέση Αλώνια και να παραβιάσουν την πύλη του Αγίου Γεωργί­ου. Σύμφωνα με τον Κοντσονίκα και τον Θε­όφιλο Κάϊρη, ο οποίος συμμετείχε στην επα­νάσταση, η κατάληψη της Νάουσας οφείλε­ται σε προδοσία προκρίτων αντιπάλων τον Ζαφειράκη. Οι πολιορκητές μπήκαν στην πό­λη με αλαλαγμούς, σφάζοντας και λεηλατώντας, ενώ κατέλαβαν όλες τις συνοικίες της πόλης. Σε μία από αυτές σκότωσαν αμυνόμε­νο τον Κώστα Κασομούλη, πατέρα τον γνω­στού αγωνιστή και απομνημονευματογρά­φου.

Αρχίζουν οι σφαγές

Οι Τούρκοι μπήκαν και στο ναό τον Αγίου Γεωργίου, όπου είχε καταφύγει πλή­θος άμαχου πληθυσμού, προέβησαν σε ανή­λεη σφαγή και στο τέλος τον έκαψαν.

«Πανταχού αι ελληνικαί σημαίαι κατερρί­φθησαν και ανεστηλώθη αντ' αντών η ημισέ­ληνος, αλλ' υπήρχεν εισέτι ο Πύργος τον Ζα­φειράκη, όσης ούτε εκυριευετο ούτε ήθελε πα­ραδοθή». Ηταν η τελευταία εστία αντίστασης που είχε μείνει και την υπερασπιζόταν ο Να­ουσαίος πρόκριτος με τον Γιαννάκη Καρατά­σιο και περίπου 500 πολεμιστές, οι οποίοι κα­τάφεραν να αντισταθούν επί τρεις μέρες, προσφέροντας πολύτιμο χρόνο στους κατα­διωκόμενους συντρόφους τους και στα γυναι­κόπαιδα να διασωθούν σε γειτονικά της πό­λης κρησφύγετα. Η μάχη των μελλοθάνατων (μεταξύ των οποίων νεαρές μητέρες και νεο­γέννητα) για την άμυνα τον πύργου ήταν απε­γνωσμένη και γι' αυτό αποφασίστηκε ηρωική έξοδος, κατά την οποία πολλές γυναίκες ανα­γκάστηκαν να πνίξουν τα βρέφη τους για να μην τους προδώσουν με τις φωνές τους. Οσοι τα κατάφεραν κατευθύνθηκαν προς τον Άγιο Νικόλαο στο Βέρμιο, ενώ οι υπόλοιποι σκο­τώθηκαν κατά την έφοδο που ακολούθησε.Ο Ζαφειράκης με το Γιαννάκη Καρατά­σιο, αποφασισμένοι να συνεχίσουν τον αγώ­να, κρύφτηκαν στο Σοφολιό, στο βάλτο της Βέροιας, όπου όμως ανακαλύφθηκαν από τους Τούρκους και σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια αντίστασης που προέβαλαν.

Το νέο Ζάλογγο

 Πίσω από τον πύργο τον Ζαφειράκη, στη γέ­φυρα της Αραπίτσας, στη θέση Στουμπάνοι, εί­χαν συγκεντρωθεί νέες γυναίκες, που προτί­μησαν το θάνατο από την ατίμωση.

Η συγγραφέας Θάλεια Σαμαρά περιγράφει τη σκηνή της μεγάλης θυσίας των γυναικών.

"Αλαφιασμένες 13 νέες κοπέλες και μανούλες με μωρά στην αγκαλιά, μέσα απ τα χαλάσματα και τους καπνούς, τρέχουν προς τις ακρινές συνοικίες της πόλης με μια απεγνωσμένη κραυγή στο στόμα "στο βουνό, να σωθούμε"

Βγαίνουν στην εξοχή, σταματούν, η ανάσα κόβεται, τα πόδια τρέμουν, τα μωρά βαραίνουν στις αγκαλιές, μα η ελπίδα τις δίνει φτερά. Κοντεύουν στο γιοφύρι της Αράπιτσας, στους Στουμπάνους, ίσως προλάβουν να σωθούν. Μα από μακριά ακούγεται σάλαγος, χλαλοή, ξεκαθαρίζει ποδοβολητό αλόγων, φωνές και βρισιές. Οι Τούρκοι αχ Παναγιά μου θα τις προλάβουν. Κι ύστερα ξέρουν τι τις περιμένει ατίμωση και το σκλαβοπάζαρο. Η σκέψη τις τρελαίνει, πνίγονται. Ανασασμός μόνο ο θάνατος. Για μια στιγμή χαμένες, σταματάνε. Κάτω απ'τα πόδια τους με βουητό πέφτουν τα αφρισμένα νερά της Αράπιτσας. Είναι τα νερά τους. Από μικρές ο ήχος τους τις νανούριζε, τις συντρόφευε σ' όλες τις ώρες της ζωής τους, είναι κατάδικά τους, αγαπημένα, και ο θάνατος εδώ στην αφρισμένη τους δίνη θα'ναι γλυκός λυτρωμός. Και ο χορός ξεκινά. Η πρώτη κοπέλα πέφτει και ακολουθούν κι άλλη, κι άλλη, σφίγγοντας στον κόρφο τους τα βρέφη και ζητώντας συγχώρεση απ' αυτά. Ο απανωτός γδούπος των κορμιών δένεται με τη βουή του καταρράχτη. Ο πόνος, ο λυγμός και το παράπονο πνίγεται, σβήνει στους αφρούς, μα ψηλά στον αέρα ανεβαίνουν ανάλαφρες οι ψυχές. Επιτέλους λεύτερες!

Ο τραγικός επίλογος

Ο τουρκικός στρατός προέβη σε ανήλεη σφαγή τον πληθυσμού και φοβερές λεηλα­σίες. Όσοι κάτοικοι πιάστηκαν ζωντανοί οδηγήθηκαν στη Θέση Κιόσκι και κρεμάστη­καν ή εσφάγησαν. Σύμφωνα με επίσημο έγ­γραφο του Εμπού Λουμπούτ, «κατωρθώθη να συλληφθούν πλέον των δυο χιλιάδων απίστων (.,.) άπαντες μεν ούτοι απηγχονίσθησαν ή ε­Θανατώθησαν διά της σπάθης (...) αι γυναίκες και τα τέκνα των εξηνδραποδίσθησαν και ηχ­μαλωτίσθησαν, αι περιουσίαι και τα υπάρχο­ντά των διενεμήθησαν μεταξύ των Μουσουλ­μάνων στρατιωτών, αι δε εστίαι των κατε­στράφησαν παραδοθείσαι εις το πυρ και την τέφραν»."

Στο τέλος ο Εμπού Λουμπούτ μπήκε στην καπνισμένη πόλη με παρέλαση των τραγικών θυμάτων. Προηγούνταν Τούρκοι που κρα­τούσαν σε ψηλά κοντάρια τα κεφάλια του Ζαφειράκη και του Γιαννάκη Καρατάσιου, ακολουθούσαν οι γυναίκες και τα παιδιά των πολεμιστών και τα γυναικόπαιδα άλλων Να­ουσαίων. Σύμφωνα με τουρκικό έγγραφο, α­πό τη δήμευση και εκποίηση των περιουσιών των Ναουσαίων εισπράχθηκε το τεράστιο ποσόν των 373.500 γροσιών. Με τα λάφυρα αυτά και τούς αιχμαλώτους του ο Εμπού Λουμπούτ έμπαινε έπειτα από λίγες μέρες θριαμβευτικά στη Θεσσαλονίκη.Οι οπλαρχηγοί που διασώθηκαν, μεταξύ των οποίων ο Γερο-Καρατάσιος και οι γιοι του Τσάμης και Κωτούλας, οι Αγγελής και Πέτρος Γάτσος κ.ά., πέρασαν στη νότια Ελλάδα και ένωσαν τις δυνάμεις τους στην ε­κεί επανάσταση.

Ένδοξη σελίδα στην ιστορία του 21

Η ηρωική Νάουσα έπεφτε λοιπόν αβοήθη­τη και κάτω από το βάρος των πολιτικών πα­θών έμενε στο έλεος της εκδικητικής μανίας των Τούρκων, οι οποίοι τον προηγούμενο χρόνο είχαν αντιμετωπίσει επιτυχώς την επα­νάσταση της Χαλκιδικής. Στη Μακεδονία η επανάσταση δεν εξερράγη συντονισμένα, ό­πως συνέβη στην Πελοπόννησο, όπου τον πρώτο χρόνο υπήρξαν συγχρόνως πολλές ε­παναστατικές εστίες. Ένας αντίστοιχος συ­ντονισμός στη Μακεδονία Θα δημιουργούσε δυο ταυτόχρονα μέτωπα για τους Τούρκους. Αντίθετα, η αποτυχία στη Χαλκιδική είχε κα­ταβάλει πολλούς και προκαλούσε ανησυχίες για ενδεχόμενη επιτυχή έκβαση της νέας εξέ­γερσης. Έτσι  η Νάουσα εξεγέρθηκε και α­γωνίστηκε μόνη της και χωρίς την αναμενό­μενη βοήθεια, προσθέτοντας ακόμη μία έν­δοξη σελίδα στην ιστορία τον Εικοσιένα.

Το μνημείο των 1241 αποκεφαλισμένων Ναουσαίων

Το μνημείο για τον Τσάμη Καρατάσιο

Ο τόπος της σφαγής των 1241 αποκεφαλισμένων Ναουσαίων

Ηρωική πόλη της Ελλάδας

Η επανάσταση της Νάουσας συντέλεσε στην απώλεια χρόνου και δυνάμεων για τους Τούρκους, προς όφελος του Αγώνα στη νότιο Ελλάδα. Για την συνεισφορά της στον Αγώνα για την Ανεξαρτησία από τον Τουρκικό ζυγό η Νάουσα είναι η μόνη πόλη που φέρει τον τίτλο «Ηρωική», με Βασιλικό Διάταγμα από το 1955. (ΒΔ.17/8./1955 ΦΕΚ 240/Α/3-9-1955).