Γλώσσα Στ΄,ενότητα 6. Αιολική γη

Μικρά Ασία

Στην Μικρά Ασία ζούσαν για πολλούς αιώνες Έλληνες που ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο. Είχαν επίσης σημειώσει μεγάλη πρόοδο σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής .Με το Μικρασιατικό Πόλεμο και την Καταστροφή του 1922 έγιναν ειδικές συνθήκες ανταλλαγής πληθυσμών,με αποτέλεσμα τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τον τόπο τους.

Χαμένες πατρίδες

Πατρίδα μου που χώρεσες σ' ένα εικόνισμα

Ποτέ χαμένη

Αλύτρωτη μόνο

Αλύτρωτη ακόμα

Σε βρίσκω κάτω από την εφημερότητά μου

Γεμάτη ρωγμές που σκίζουν τον ύπνο μου

Ν' αναβλύσει το αίμα.

Λίγο απ' το χώμα σου

στα χέρια μου να 'χα Πέργαμο

να τ' αλειφτώ στο σώμα μου

και λάσπη να γίνει απάνω μου

απ' τα δάκρυα,

φάρμακο, γιατριά και βάλσαμο

στον πόνο της προσφυγιάς μου.

Μαρία Λαμπαδαρίδου -Πόθου

Χιλιοτραγουδισμένη Σμύρνη

Τραγουδά η Σοφία Παπάζογλου

Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ του 1922

Μετά τη Συνθήκη των Σεβρών του 1920, προκλήθηκαν πολλά προβλήματα στο εσωτερικό της Ελλάδος. Ύστερα από πολλές κυβερνήσεις με μικρή διάρκεια, ανέλαβε τη διακυβέρνηση ο Δημήτριος Γούναρης, ο οποίος συνέχισε τις επιχειρήσεις στη Μικρά Ασία. Τον Ιούνιο του 1921 ο Ελληνικός στρατός κατέλαβε το Αφιόν Καραχισάρ, την Κιουτάχεια και το Εσκί-Σεχίρ. Απώτερος στόχος αυτής της προσπάθειας ήταν η κατάληψη της Άγκυρας.
                                   Τα γεγονότα

Τον Αύγουστο του 1921 ο Ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να ανακόψει την πορεία του, ύστερα από μια αποτυχημένη μάχη στον Σαγγάριο. Ο τουρκικός στρατός εξαπέλυσε επίθεση εναντίον των ελληνικών στρατευμάτων, καθοδηγούμενος από τον Κεμάλ. Με την ήττα του ελληνικού στρατού και την καταστροφή της Σμύρνης, ξεριζώθηκε όλος ο Ελληνισμός των παραλίων. Έτσι η Μικρασιατική εκστρατεία που κατέληξε  Μικρασιατική καταστροφή είχε ως αποτέλεσμα την εκδίωξη από τη Μικρασία του Ελληνικού πληθυσμού, που, κυνηγημένος, έφτασε στην Ελλάδα. Οι Έλληνες, την εποχή της Μικρασιατικής καταστροφής ήταν 2.500.000 στη Μικρασία. Είχαν ιδρύσει για τη μόρφωση των παιδιών τους 2.300 σχολεία, από τα οποία μερικά, όπως η Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης, ήταν γνωστά σ’  ολόκληρο τον Ελληνισμό για την αρτιότητα της οργάνωσης και την υψηλή στάθμη της παρεχόμενης παιδείας. Υπήρχαν επίσης 2000 ελληνικές εκκλησίες, στις οποίες ιερουργούσαν 2000 ιερείς.
Όλα αυτά έσβησαν και χάθηκαν στο μικρό διάστημα που ακολούθησε την κατάρρευση του Ελληνικού μετώπου (Αύγουστος 1922) και την αποχώρηση του ελληνικού στρατού από τη Σμύρνη (Σεπτέμβριος 1922).

                            Η Σμύρνη μάνα καίγεται(Γ.Νταλάρας)

                                

Με ειδική σύμβαση της Λωζάνης, που υπογράφτηκε στις 30 Ιανουαρίου του 1923, επιβλήθηκε υποχρεωτική ανταλλαγή των ελληνικών και μουσουλμανικών πληθυσμών, που ζούσαν στην Τουρκία και στην Ελλάδα, με εξαίρεση τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου και τους μουσουλμάνους της δυτικής Θράκης. Από τον πληθυσμό των 2.601.312 που ήταν οι Έλληνες στη Μικρά Ασία (Πόντο, Ιωνία και Καππαδοκία) και στην Ανατολική Θράκη, πριν το 1914 επέζησαν 1.221.849, οι οποίοι καταμετρήθηκαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα το 1928.

Η Μικρασιατική Καταστροφή βαρύνει πρωτίστως τις πολιτικές εκείνες δυνάμεις, βενιζελικές και βασιλικές, οι οποίες διαχειρίστηκαν με το χειρότερο τρόπο τη μεγάλη πρόκληση και επέτρεψαν στο Διχασμό να καθορίσει το μέλλον του ελληνισμού της Μικράς Ασίας (Ιωνία, Πόντος, Καππαδοκία) και της Ανατολικής Θράκης. Η αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της κρίσης, οδήγησε στη μεγαλύτερη καταστροφή που υπέστη ποτέ ο ελληνισμός

Σε ποια πέτρα σε ποιο χώμα να ριζώσεις τώρα πια

κι απ' το θάνατο ακόμα πιο σκληρή εισαι προσφυγιά 

Θρήνος για τη Μικρά Ασία

Η καταστροφή της Σμύρνης

Δεν υπάρχει πια Σμύρνη

Ο διωγμός-Μαρτυρία

12 Σεπτεμβρίου 1922

                                            

Η υποδοχή και η εγκατάσταση

Η ανταλλαγή πληθυσμών

Τραγούδια για την προσφυγιά και τη Μ.Ασία

Προσφυγιά

Στίχοι:  Πυθαγόρας

Μουσική:  Απόστολος Καλδάρας

Τραγούδι: Νταλάρας Γιώργος

Πάνε κι έρχονται καράβια
φορτωμένα προσφυγιά
βάψαν τα πανιά τους μαύρα
τα κατάρτια τους μαβιά

Σε ποια πέτρα σε ποιο χώμα
να ριζώσεις τώρα πια
κι απ΄ το θάνατο ακόμα
πιο πικρή είσαι προσφυγιά

Πού να βρίσκεται ο πατέρας
ψάχνει η μάνα για παιδιά
μας εσκόρπισε ο αγέρας
σ΄ άλλη γη σ΄ άλλη στεριά

Σε ποια πέτρα σε ποιο χώμα
να ριζώσεις τώρα πια
κι απ΄ το θάνατο ακόμα
πιο πικρή είσαι προσφυγιά

Προσφυγιά (Γ.Νταλάρας)

Άλλος για Χίο τράβηξε

Μάνος Ελευθερίου

Μουσική:  Δήμος Μούτσης

Τραγούδι:

Δημήτρης Μητροπάνος

Στα καλντερίμια συζητούν
ως το πρωί γειτόνοι
μα σκοτεινιάζει ο καιρός
και στις καρδιές νυχτώνει

Άλλος για Χίο τράβηξε πήγε

κι άλλος  για Μυτιλήνη

κι άλλος στης Σύρας τα στενά

αίμα και δάκρυα πίνει

Σε πανηγύρι και γιορτή
απ΄ την Αγιά Μαρκέλλα
σ΄ αγόρασα χρυσή κλώστη
και κόκκινη κορδέλα
Άλλος για Χίο τράβηξε πήγε
κι άλλος για Μυτιλήνη
κι άλλος στης Σύρας τα στενά

αίμα και δάκρυα πίνει

Άλλος για Χίο τράβηξε (Μουσικό Σχολείο Βόλου)

Τα Σμυρναίικα τραγούδια

    Στίχοι:  Ηλίας Κατσούλης

Μουσική:  Παντελής Θαλασσινός

Τραγούδι: Παντελής Θαλασσινός

Το καθρεφτάκι σου παλιό
και πίσω απ΄ τη θαμπάδα
η Σμύρνη με το Κορδελιό
και η παλιά Ελλάδα

Μουτζουρωμένο το γυαλί
μα πίσω απ΄ τους καπνούς του
βλέπει ο Θεός το Αϊβαλί
και σταματάει ο νους του

Τα σμυρναίικα τραγούδια
ποιος σου τα `μαθε
να τα λες και να δακρύζεις
της καρδιάς μου ανθέ

Το καθρεφτάκι σου παλιό
και το μυαλό χαμένο
σε ποιο τα ήπιες καπηλειό
και βγήκες μεθυσμένο

Μουτζουρωμένο το γυαλί
μα πίσω απ΄ τους καπνούς του
βλέπει ο Θεός το Αϊβαλί
και σταματάει ο νους του

Τα σμυρναίικα τραγούδια
ποιος σου τα `μαθε
να τα λες και να δακρύζεις
της καρδιάς μου ανθέ.  

Τα σμυρναίικα τραγούδια (Μουσικό Σχολείο Βόλου)

Ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς

Στίχοι: Πυθαγόρας

Μουσική:  Απόστολος Καλδάρας

Τραγούδι: Χάρις Αλεξίου

Έστειλα δυο πουλιά στην Κόκκινη Μηλιά
που λένε τα γραμμένα, 
τo `να σκοτώθηκε, τ΄ άλλο λαβώθηκε 
δε γύρισε κανένα.

Για τον μαρμαρωμένο βασιλιά
ούτε φωνή, ούτε λαλιά.
τον τραγουδάει όμως στα παιδιά, 
σαν παραμύθι η γιαγιά.

Έστειλα δυο πουλιά στην Κόκκινη Μηλιά
που λένε τα γραμμένα, 
το `να σκοτώθηκε, τ΄ άλλο λαβώθηκε
δε γύρισε κανένα.

Έστειλα δυο πουλιά στην Κόκκινη Μηλιά, 
δυο πετροχελιδόνια, 
μα κει εμμείνανε κι όνειρο γίνανε
και δακρυσμένα χρόνια.

Για τον μαρμαρωμένο βασιλιά
ούτε φωνή, ούτε λαλιά.
τον τραγουδάει όμως στα παιδιά, 
σαν παραμύθι η γιαγιά.